Aithris Bhliadhnail air Plana Nàiseanta nan Eilean 2023

Leasachadh Eaconamach Seasmhach

Amas ro-innleachdail 2 – Gus leasachadh eaconamach seasmhach a leasachadh agus a bhrosnachadh

Gealltanas 2.1 Comharraich prìomh ghnìomhan gus fàs eaconamach in-ghabhaltach agus seasmhach a chur air adhart sna h-eileanan leithid gnìomhachasan air an ruith leis a’ choimhearsnachd, e-mhalairt agus gnìomhachasan stèidhichte ann an eileanan le comasan didseatach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Beachdaichidh sinn air seo mar phàirt den obair a thathar a’ toirt air adhart fon Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach gus cruth-atharrachadh a thoirt air an dòigh sa bheil an roinn phoblaich ann an Alba a’ toirt taic do luchd-obrach agus gnìomhachasan. Tha NSET ag aithneachadh gum feumar modail a chruthachadh a ruigeas a h-uile coimhearsnachd, dùthchail no bailteil, agus a cheanglas daoine agus gnìomhachasan leis an taic a tha a dhìth orra. A’ togail air obair a’ Chom-pàirteachais Taic Gnothachais, a tha an urra ri làrach-lìn Fine Business Support, bheir seo a-steach ath-sgrùdadh air na stuthan agus na seirbheisean a tha rim faighinn. Bheir e barrachd soilleireachd do ghnìomhachasan mun taic ris am faod iad a bhith an dùil aig ìre ionadail, roinneil, nàiseanta agus eadar-nàiseanta tro chonaltradh soilleir agus cunbhalach.
• Stèidhichidh sinn Maoin Tarbhachd Dhidseatach le fòcas air a bhith a’ toirt taic do ghnìomhachas gus piseach a thoirt air tarbhachd aig ìre na companaidh tro bhith a’ gabhail ri, agus a’ cur an sàs, teicneòlasan ùra is adhartach gu soirbheachail.
• Cumaidh sinn oirnn ag obair le sgiobaidhean agus na buidhnean againn a tha a’ lìbhrigeadh phròiseactan san Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach ann an dòighean a bheir buannachdan do choimhearsnachdan eileanach.
• Cruthaichidh sinn co-phrògraman obrach gus cur ri tuigse dhidseatach agus gus àrdachadh a thoirt air gabhail ri teicneòlas ann an roinnean far an deach cruth-atharrachadh luath a thoirt air modailean gnìomhachais mar thoradh air teicneòlas ùr.
• Gus dèanamh cinnteach gun adhbharaich Plana Nàiseanta nan Eilean atharrachadh brìoghmhor, adhartach agus seasmhach, feumaidh co-obrachadh leantainneach a bhith ann leis na coimhearsnachdan eileanach againn fad beatha a’ Phlana Leanaidh sinn oirnn le co-chomhairleachadh agus co-obrachadh cunbhalach leis na coimhearsnachdan eileanach againn.
• Chaidh buidseat de bheagan nas lugha na £62.7m a riarachadh do dh’Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean (HIE) ann an 2023-24 gus taic a thoirt dhan obair aca gus piseach a thoirt air neartan agus cothroman roinneil agus aig an aon àm a bhith a’ dèiligeadh ri bacaidhean air fàs, gus làn chomas eaconamach na sgìre fhuasgladh. Leanaidh HIE air adhart le lìbhrigeadh sùbailte do choimhearsnachdan agus gnìomhachasan dùthchail tro dhòigh-obrach sgioba sgìreil, ag atharrachadh ìrean eadar-theachd agus slatan-tomhais airson taic phrògraman gus tionnsgalachd, ùr-ghnàthachadh agus tarbhachd àrdachadh. Cumaidh HIE air a’ cur an comas chothroman stèidhichte air àite, ag aithneachadh agus ag àrdachadh àite stòrasan nàdarra, togte agus cultarail agus goireasan daonna a tha rim faighinn ann an sgìrean ionadail air feadh na Gàidhealtachd is nan Eilean.
• Cumaidh HIE air adhart a’ toirt taic do dh’fhàs, ùr-ghnàthachadh agus tarbhachd ann an roinnean a tha bunaiteach dhan eaconamaidh dhùthchail agus stiùiridh e cruth-atharrachadh, an dà chuid do ghnìomhachasan a tha stèidhichte leithid biadh is deoch, turasachd agus gnìomhachasan cruthachail agus gnìomhachasan a tha a’ fàs, a’ gabhail a-steach gnìomhachasan lùths ath-nuadhachail, na h-eaconamaidh guirm agus fànas.

Sa Mhàrt 2023, dh’fhoillsich Leasachadh Sgilean na h-Alba (SDS) Plana Gnìomh Sgilean Eaconamaidh Didseatach (DESAP) anns an robh luchd-ùidh bho choimhearsnachdan eileanach an sàs. Tha Gnìomh Prìomhachais DESAP 4 ag aithneachadh cho cudromach ’s a tha e aghaidh a chur air in-ghabhail cruinn-eòlasach ma tha eaconamaidh dhidseatach a tha cothromach agus eadar-mheasgte gu bhith againn. Tha SDS a’ cur a’ phlana gnìomh còig-bliadhna seo an gnìomh aig an àm seo le riochdairean bho na h-eileanan agus a’ co-obrachadh le Leasachadh an Sgioba-obrach Òg (DYW) gus goireasan a chruthachadh a bheir taic do luchd-fastaidh, a’ gabhail a-steach sgrùdaidhean cùise bhidio bho luchd-fastaidh didseatach a tha stèidhichte sna eileanan.

Thairis air 2023, lean Riaghaltas na h-Alba air adhart a’ tabhann Iasadan Leasachaidh Didseatach gun riadh suas ri £100,000 do ghnìomhachasan gus cur ris na sgilean agus na comasan-lìbhrigidh didseatach aca. Tha seo a bharrachd air Prògram DigitalBoost a tha a’ tabhann taic dhidseatach do dh’iomairtean beaga is meadhanach, a’ gabhail a-steach bùithtean-obrach, comhairle aghaidh ri aghaidh agus sgrùdaidhean slàinte.

Tha obair cuideachd a’ dol air adhart le buidhnean iomairt Albannach, a’ gabhail a-steach Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean, gus comharrachadh mar as fheàrr as urrainn dhan luchd-ùidh uile a tha a’ lìbhrigeadh sheirbheisean san raon seo obrachadh còmhla gus aon seirbheis nàiseanta aonaichte a lìbhrigeadh do ghnìomhachasan. Bidh toraidhean bhon cho-obrachadh seo, còmhla ri toraidhean bhon phìleat Deuchainnlann Tarbhachd Didseatach, a’ stiùireadh nan ath cheumannan airson na Ro-innleachd Nàiseanta airson Atharrachadh Eaconamach.

Tha grunn iomairtean sna meadhanan Gàidhlig a’ cur ri fàs eaconamach ann an coimhearsnachdan eileanach, buidhnean leithid Fèisean nan Gàidheal, Sabhal Mòr Ostaig agus Ceòlas. Chaidh aire a thoirt do choimhearsnachdan eileanach ann an aithisg Buidheann-obrach Beatha Ghoirid air na ceanglaichean eadar a’ Ghàidhlig agus an eaconamaidh. Tha Riaghaltas na h-Alba a’ beachdachadh air na molaidhean san sgrìobhainn.

Gealltanas 2.2 Dèan sgrùdadh air an dòigh as fheàrr gus dèanamh cinnteach gu bheileas a’ coileanadh feumalachdan nan eileanan taobh a-staigh com-pàirteachasan eaconamach roinneil a tha a’ tighinn am bàrr a’ gabhail a-steach Co-chruinneachadh na Gàidhealtachd agus nan Eilean (CoHI).

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha gach Ùghdarras Ionadail eileanach nam ball ghnìomhach de CoHI, agus tha iad air an riochdachadh air a’ Chom-pàirteachas Eaconamach Roinneil.
• Leanaidh HIE air mar phrìomh chom-pàirtiche sa Chom-pàirteachas Taic Gnothachais aig a bheil prìomh ròl ann an dleastanasan lìbhrigidh NSET. Tha e cuideachd na phrìomh chom-pàirtiche ann an Com-pàirteachas Eaconamach Roinneil na Gàidhealtachd agus nan Eilean (REP).
• A thaobh Tàladh Tàlaint, bidh obair leantainneach ann le Iomairt na Gàidhealtachd agus nan Eilean gus tuigse fhaighinn air na ceistean a th’ ann agus mar as urrainn dhan t-Seirbheis Trusadh Tàlaint, Aithneachadh Sgilean Alba, agus Pròiseact Glèidheadh Oileanaich deagh buaidh a thoirt air oidhirpean àrdachadh-sluaigh.

Tha na h-ùghdarrasan ionadail eileanach uile fhathast nam buill ghnìomhach de CoHI agus den Chom-pàirteachas Eaconamach Roinneil, a’ cruthachadh chothroman com-pàirteachaidh cunbhalach agus a’ dèanamh cinnteach gu bheil na feumalachdan aca air an deagh riochdachadh. Choinnich an Co-chruinneachadh ann an Uibhist a Deas sa Mhàrt 2023.

Planadh Sgilean, Tarraing agus Glèidheadh Tàlant

Tha Riaghaltas na h-Alba air aontachadh uallach a ghabhail airson planadh sgilean gu nàiseanta agus gu roinneil le bhith a’ co-obrachadh le luchd-ùidh gus dèiligeadh ri gainneadan, beàrnan, agus gus dèanamh cinnteach gu bheil an siostam foghlaim a’ co-thaobhadh ri iarrtasan eaconamach.

Tha fastaichean, colaistean, oilthighean, com-pàirteachasan eaconamach roinneil, Bùird Slàinte is eile san roinn phoblaich, ùghdarrasan ionadail, agus na buidhnean poblach againn nam prìomh chom-pàirtichean sa phròiseas seo.

Tron Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach, tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn prògram Tàladh Tàlaint a chur an gnìomh gus taic a thoirt do luchd-fastaidh gus luchd-obrach fhastadh aig a bheil na sgilean a tha a dhìth orra.

A’ glèidheadh cheumnaichean

Thèid deagh chleachdadh ann a bhith a’ cumail oileanaich a tha air ceumnachadh a chleachdadh gus àrd-ùrlar a sholarachadh a ghabhas togail air, ag obair le Institiudan Foghlaim Àrd-ìre, Colaistean Foghlaim Adhartach, agus Gnìomhachas gus cothroman agus brosnachadh a chruthachadh do dh’oileanaich gus fuireach ann an Alba às dèidh dhaibh ceumnachadh, a’ gabhail a-steach ann an sgìrean eileanach. Tha sinn ag amas air oileanaich a cheangal ri fastaichean, le fòcas air roinnean le gainnead sgilean.

Gealltanas 2.3 Dèan cinnteach gu bheil taic gnìomhachais agus taic coimhearsnachd sònraichte ann airson coimhearsnachdan eileanach gus dèanamh cinnteach gu bheil bathar agus seirbheisean freagarrach, ruigsinneach agus èifeachdach. Bidh seo a’ gabhail a-steach modailean ùra agus tionnsgalach agus a bhith ag obair le solaraichean nàiseanta gus beachdachadh air mar as urrainn do phrògraman aghaidh a chur air feumalachdan choimhearsnachdan agus ghnìomhachasan ann an dòigh nas fheàrr.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn Togail Beartas Coimhearsnachd (CWB) fhàs ann an Alba mar dhòigh phractaigeach airson ar n-amasan Eaconamaidh Sunnd a choileanadh. Tha Riaghaltas na h-Alba air taic a thoirt do chòig sgìrean pìleat, na h-Eileanan an Iar nam measg, gus planaichean Togail Beartas Coimhearsnachd sònraichte a chruthachadh. Còmhla ris an obair pìleit seo, gheall Riaghaltas na h-Alba £3m gus Togail Beartas Coimhearsnachd a thoirt air adhart air feadh sgìre Siorrachd Àir, tro Aonta Fàs Siorrachd Àir. Dhaingnich am Prògram Riaghlaidh airson 2021 agus an Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach na planaichean againn gus reachdas a thoirt a-steach mu Thogail Beartas Coimhearsnachd rè seisean na Pàrlamaid seo. Feuchaidh an reachdas a tha sinn an dùil toirt a-steach ri dèiligeadh ri bacaidhean a chaidh a chomharrachadh taobh a-staigh nan sgìrean a tha a’ buileachadh Togail Beartas Coimhearsnachd an toiseach agus bheir e taic do leabachadh a bharrachd den dòigh-obrach seo air feadh na h-Alba. Chaidh Buidheann-stiùiridh a’ Bhile, le Ministear an Ionmhais Phoblaich, Planaidh agus Beairteas Coimhearsnachd sa chathair, a stèidheachadh agus tha riochdachadh oirre bho raon de luchd-ùidh poblach, prìobhaideach agus san treas roinn, a’ gabhail a-steach Comhairle nan Eilean Siar agus Comhairle Siorrachd Àir a Tuath. Chùm Riaghaltas na h-Alba co-chomhairle bho chionn ghoirid air reachdas Togail Beartas Coimhearsnachd a dhùin air 9 Cèitean 2023 a thug cothrom dhan a h-uile neach-ùidh pàirt a ghabhail ann a bhith a’ cumadh an reachdais agus nan atharrachaidhean a tha a dhìth gus fàs as thoirt air beartas ionadail agus gus com-pàirt nas motha a thoirt do choimhearsnachdan san eaconamaidh. Cuidichidh freagairtean na co-chomhairle le bhith a’ cruthachadh an reachdais.
• Tha figearan bho Chunntas-sluaigh nan Iomairtean Sòisealta as ùire a’ sealltainn gu bheil barrachd dùmhlachd agus barrachd ghnìomhachd iomairt sòisealta ann an coimhearsnachdan Eileanach na h-Alba an taca ri àiteachan eile. Cumaidh sinn oirnn a’ toirt seachad maoineachadh agus taic chuimsichte shònraichte do dh’àiteachan dùthchail is eileanach tro bhuidhnean leithid Inspiralba agus Acadamaidh na h-Iomairt Sòisealta gus dèanamh cinnteach gum bi cothroman aig na h-iomairtean sòisealta sin, a bhios gu tric aig cridhe beatha choimhearsnachdan eileanach, a bhith a’ soirbheachadh agus a’ fàs.
• Leanaidh HIE air adhart le lìbhrigeadh sùbailte do choimhearsnachdan agus gnìomhachasan dùthchail tro dhòigh-obrach sgioba sgìreil, ag atharrachadh ìrean eadar-theachd agus slatan-tomhais airson taic phrògraman gus tionnsgalachd, ùr-ghnàthachadh agus tarbhachd àrdachadh. Tha eisimpleirean a’ gabhail a-steach Prògram Greis Gnìomhachais nan Ceumnaichean aige a fhuair cuotathan nas àirde airson fastadh luchd-ceumnachaidh ann an àiteachan nas dùthchaile agus eileanach, a bha nam prìomhachasan airson eadar-theachdan àrdachadh-sluaigh.
• Cumaidh HIE air a’ toirt seachad thogalaichean gnìomhachais ann an àiteachan dùthchail far a bheil fàilligeadh sa mhargaidh agus cruthaichidh iad stòrasan ùr-ghnàthachadh gus taic a thoirt do chothroman cruth-atharrachail. Cumaidh HIE air a’ toirt taic do thogail beairteas coimhearsnachd tro bhith a’ togail comas coimhearsnachd agus a’ leasachadh stòrasan coimhearsnachd.

Togail Beartas Coimhearsnachd

Fiosrachaidh anailis neo-eisimeileach air freagairtean co-chomhairleachaidh a chaidh fhoillseachadh san Dàmhair 2023 cruthachadh reachdas agus poileasaidhean CWB gus taic agus fàs a thoirt air beartas ionadail agus gus barrachd àite a thoirt do choimhearsnachdan san eaconamaidh.

Tha Riaghaltas na h-Alba a’ cumail air a’ toirt seachad maoineachadh agus taic gnìomhachais do dh’iomairtean sòisealta dùthchail is eileanach na h-Alba tro phrògraman leithid Co-ionad Iomairt Sòisealta Dùthchail, Accelerate agus Just Enterprise. Bheir na prògraman sin cothroman fàis do na buidhnean coimhearsnachd ro-chudromach sin.

Tha coincheap Togail Beartas Coimhearsnachd aig cridhe dòigh-obrach stèidhichte air àite aig Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean. Ag obair còmhla ris a’ Chom-pàirteachas Eaconamach Roinneil (REP), tha Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean a’ stèidheachadh fo-bhuidheann oifigearan gus dòighean-obrach Togail Beartas Coimhearsnachd roinneil a rannsachadh. Fiosraichidh rannsachadh a choimiseanaich Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean leasachadh coimhearsnachd agus am plana Togail Beartas Coimhearsnachd aca. Bheir toraidhean bhon obair seo agus bho Chunntas-sluaigh nan Iomairt Sòisealta 2024 cruth air riarachadh maoineachaidh Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean airson sgìrean dùthchail.

A’ togail comas/comas-lìbhrigidh coimhearsnachd agus a’ leasachadh stòrasan coimhearsnachd, tha Iomairt na Gàidhealtachd agus nan Eilean cuideachd air a bhith ag obair gus togalaichean gnìomhachais a sholarachadh ann an àiteachan dùthchail far a bheil fàilligeadh sa mhargaidh. Am measg nan eisimpleirean tha aonadan anns an Ath Leathann, Muile, agus Tiriodh, le taic leantainneach do Chompanaidh Leasachadh Coimhearsnachd Cholbhasa gus dà aonad a thogail san eilean.

Reataichean Neo-dhachaigheil

Ag aithneachadh nan dùbhlan sònraichte a tha mu choinneamh gnìomhachas aoigheachd nan eilean, bidh faochadh 100% ri fhaighinn ann an 2024-25 do ghnìomhachasan aoigheachd a tha stèidhichte sna h-eileanan mar a tha mìnichte ann an Achd nan Eilean (Alba) 2018, suas ri £110,000 airson gach gnìomhachas. Tha sinn a’ meas gum bi suas ri 1,200 togalach airidh air faochadh 100% do ghnìomhachasan aoigheachd ann an eileanan na h-Alba, a thathar an dùil a shàbhaileas na gnìomhachasan sin £4.3 millean ann an 2024-25.

Gealltanas 2.4 Obraich ann an com-pàirteachas gus taic a chumail ri leasachadh eaconamach seasmhach anns na h-eileanan, m.e., Àrainn Rannsachadh agus Tionnsgalachd Arcaibh agus leasachaidhean port Steòrnabhaigh.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tro Aonta Fàs nan Eilean, trom bi an dà chuid Riaghaltas na h-Alba agus Riaghaltas na RA a’ tasgadh suas ri £50m an urra, bidh sinn a’ tasgadh ann an daoine, pròiseactan agus prìomhachasan ionadail ann an com-pàirteachas leis na trì ùghdarrasan eileanach agus Riaghaltas na RA agus farsaingeachd de chom-pàirtichean sna raointean poblach agus prìobhaideach agus san treas roinn. Sgaoilidh sinn na buannachdan de dh’fhàs eaconamach in-ghabhalach air feadh Arcaibh, Sealtainn agus nan Eileanan Siar, a’ meudachadh chothroman do na h-uile.
• Tha an dà chuid Riaghaltas na h-Alba agus na RA air aontachadh £1.5m de mhaoineachadh a thoirt seachad gus cur ris an obair a thathar a’ dèanamh gus taic a chumail ri cruthachadh plana lùths ionadail airson Ìle agus ri iomairtean lùths ionadail a thèid a chur an gnìomh air feadh an eilein mar thoradh air seo. Cumaidh sinn oirnn ag obair le luchd-ùidh gus taic a chumail ri cruthachadh plana lùths ionadail, a thathar ag ullachadh airson beachdachadh air mar phàirt de dh’Aonta Fàs Dùthchail Earra-Ghàidheal is Bhòid.

Aonta Fàs nan Eilean

Mar a chaidh a mhìneachadh fo ghealltanas 1.1, chaidh Làn Aonta Fàs nan Eilean a shoidhnigeadh le Riaghaltas na h-Alba, Riaghaltas na RA, Comhairle Arcaibh, Comhairle Shealtainn agus Comhairle nan Eilean Siar tràth ann an 2023.

Tha sia pròiseactan deug sa phàipear Làn-Aonta, agus nam measg tha Ionad nan Eilean airson Cothromachadh Carboin, Port Deep Water Dales Voe ann an Sealtainn, pròiseactan Co-ionad Cumhachd nan Eilean Siar agus pròiseactan Ath-leasachaidh Àrainn Shealtainn agus nan Eileanan Siar.

Tha tuigse, tomhas agus lùghdachadh eimiseanan carboin cuideachd nan amasan leabaichte ann an dealbhadh agus leasachadh a h-uile pròiseact Aonta Fàs, a dh’fheumas cuideachd beachdachadh air an seasmhachd san fhad-ùine bho shealladh coimhearsnachd agus ionmhais. Bheir comhairle speisealach cuideachadh do chom-pàirtichean gus na builean sin a choileanadh. A bharrachd air seo, bidh Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean (HIE) a’ toirt taic do chom-pàirtichean ann a bhith a’ tomhas an cuid eimiseanan carboin.

Aonta Fàs Earra-Ghàidheal is Bhòid

Gheall Riaghaltasan na h-Alba agus na RA suas ri £25 millean an urra airson Aonta Fàs Earra-Ghàidheal is Bhòid thairis air 10 bliadhna, le Cinn-theirmean air an soidhnigeadh sa Ghearran 2021. Tha an t-Aonta, air a chumadh le taic ionadail a’ gabhail a-steach co-obrachadh le com-pàirtichean a’ gabhail a-steach Scottish Futures Trust, Iomairt na Gàidhealtachd agus nan Eilean, Iomairt na h-Alba agus diofar ionadan foghlaim gus na molaidhean aca a leasachadh. Tha na pròiseactan a thathar a’ moladh a’ gabhail a-steach raointean farsaing bho leasachadh turasachd seasmhach, ùr-ghnàthachadh gnìomhachais, taigheadas, sgilean, tuathanachas-uisge, cothromachadh carboin, agus ath-nuadhachadh le fòcas air a bhith a’ neartachadh coimhearsnachdan le bhith a’ dèanamh Earra-Ghàidheal is Bòd na àite nas tarraingiche airson a bhith a’ fuireach agus ag obair.

Leasachadh Port Steòrnabhaigh

Tha pròiseact port Uisge Domhainn Steòrnabhaigh a’ leasachadh ghoireasan docaireachd gus taic a chumail ri miannan an eilein a bhith na dachaigh do bhuidhnean cumhachd ath-nuadhachail agus ag àrdachadh sruthan luchd-turais le bhith a’ toirt comas do bhàtaichean-turais a bhith stad an sin. Tha Riaghaltas na h-Alba – còmhla ri HIE agus Comhairle nan Eilean Siar – na phrìomh chom-pàirtiche, a’ toirt seachad còrr is £33 millean ann am maoineachadh thar 25 bliadhna tron Mhodail airson Fàs nas Luaithe. Tha a’ chiad phàigheadh tabhartais (le ùmhlachd do choileanadh nam builean aontaichte) ri thighinn sa Mhàrt 2024.

Maoin Tabhartas Calpa Ath-nuadhachaidh

Chaidh Maoin Tabhartas Calpa Ath-nuadhachaidh (RCGF) a lìbhrigeadh le com-pàirteachas de Riaghaltas na h-Alba agus COSLA bho 2014. Tha an RCGF a’ toirt taic do phròiseactan ath-nuadhachaidh calpa stèidhichte air àite, a tha a’ gabhail a-steach coimhearsnachdan ionadail agus a’ cuideachadh le bhith a’ dèiligeadh ri neo-ionannachdan, agus aig an aon àm a’ cur ri targaid na h-Alba airson cothromachadh carboin ro 2045. Tha RCGF gu sònraichte ag amas air bun-structair ùr a thoirt seachad no am bun-structair a th’ ann mar-thà a leasachadh gus piseach a thoirt air àrainneachd eaconamach, shòisealta agus chorporra aig coimhearsnachdan.

Gu ruige seo, tha an RCGF air taic a thoirt do chòrr is 30 pròiseact ann an coimhearsnachdan eileanach, a’ toirt seachad maoineachadh luach còrr air £29 millean. Tha seo a’ gabhail a-steach còrr is £3 millean a chaidh aontachadh airson pròiseactan a tha gu bhith a’ tòiseachadh ann an 2023-2024, leithid leudachadh air Pàirc Ghnìomhachais Aotrom Thobar Mhoire, ath-leasachadh air sgìre Loch a’ Chàrnain ann an Uibhist agus leasachadh taobh-cladaich ann an Àros.

Gealltanas 2.5 Cuir air adhart na cothroman pailt a tha ag èirigh bhon aithisg Sgrùdadh air Saidheans agus Tionnsgalachd A’ Meudachadh Chothroman airson Eaconamaidh na Mara air a’ Ghàidhealtachd agus sna h-Eileanan” bho 2019 cho math ri bhith a’ cur ris an fheadhainn a tha a’ tighinn a-mach às na h-aontaidhean fàis.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha grunn phròiseactan gan toirt air adhart mar phàirt de dh’Aonta Fàs nan Eilean agus de dh’Aonta Fàs Earra-Ghàidheal is Bhòid aig a bheil fòcas làidir air Eaconamaidh na Mara. Cumaidh an dà chuid Riaghaltas na h-Alba agus Riaghaltas na RA orra ag obair gu dlùth le com-pàirtichean anns an dà Aonta gus na pròiseactan sin a thoirt air adhart airson leas nan coimhearsnachdan cladaich.
• A’ leantainn air Sgrùdadh Saidheans agus Ùr-ghnàthachaidh 2019 “A’ Meudachadh Chothroman airson Eaconamaidh na Mara air a’ Ghàidhealtachd agus sna h-Eileanan”, dh’fhoillsich HIE aithisg “An Eaconamaidh Ghorm air a’ Ghàidhealtachd is sna h-Eileanan” sa Ghearran 2023. Rinn an rannsachadh sgrùdadh air 11 roinnean mara agus dh’aithnich e gu bheil iad a’ cur gu mòr gu sòisio-eaconamach ri coimhearsnachdan eileanach. Chomharraich an aithisg cothroman airson fàs a dh’fhaodadh a bhith cruth-atharrachail, agus an ròl a dh’fhaodadh a bhith aig HIE ann a bhith a’ brosnachadh agus a’ toirt taic dhan fhàs seo. Tha na prìomhachasan ro-innleachdail seo air Ro-innleachd HIE airson 2023-2028 (nach deach fhoillseachadh fhathast) fhiosrachadh, a tha a’ comharrachadh chothroman airson leasachadh ann an lùths ath-nuadhachail mara, tuathanachas-uisge, bith-theicneòlas mara agus giollachd.
• Tha HIE a’ toirt taic gu for-ghnìomhach do chom-pàirtichean san roinn phrìobhaidich agus com-pàirtichean acadaimigeach gus cùisean gnìomhachais a chruthachadh airson pròiseactan cruth-atharrachail ann an Aontaidhean Roinneil ann an eaconamaidh na mara – Shell-volution (Sealtainn), Prògram Tuathanachas-uisge na Mara agus Àrainn Ùr-ghnàthachaidh Machaire Shanais (an dà chuid ann an Earra-Ghàidheal). Nuair a thèid na cùisean gnìomhachais deireannach aontachadh, bidh lìbhrigeadh nam pròiseactan ioma-thaobhach seo air an stiùireadh le Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean, Comann Saidheans Mara na h-Alba agus Oilthigh Shruighlea. Feuchaidh HIE ri buaidhean agus builean a leabachadh le bhith ag obair gu ro-innleachdail le iomairtean agus coimhearsnachdan ionadail thairis air an ath dheich bliadhna.

Riaghladh Iasgach a’ Chladaich agus Coimhearsnachdan air a’ Chosta

Tha sinn a’ cumail oirnn a’ lìbhrigeadh Ro-innleachd Riaghladh Iasgaich na h-Alba agus tha sinn air adhartas a dhèanamh le raon de phoileasaidhean a tha ag amas air piseach a thoirt air seasmhachd stoc an èisg agus àrainneachd na mara san fharsaingeachd. Bidh seo a’ dìon chothroman iasgaich, obraichean, agus tèarainteachd bìdh gu sònraichte do choimhearsnachdan eileanach aig a bheil eachdraidh làidir de dh’obair iasgaich.

Tha sinn air rannsachadh a dhèanamh agus air conaltradh a chumail le luchd-ùidh gus tuigse fhaighinn air a’ bhuaidh a dh’fhaodadh a bhith aig iasgach air atharrachadh na gnàth-shìde agus air a’ bhuaidh a dh’fhaodadh a bhith aig atharrachadh na gnàth-shìde air stoc an èisg agus air ar cuantan. Fiosraichidh seo gnìomhan san àm ri teachd a chuidicheas gnìomhachas an iasgaich gus gabhail ris na h-atharrachaidhean ris a bheilear an dùil nar n-àrainneachd mara.

Tha sinn a’ cur cuideam làidir air co-stiùireadh, ag obair ann an com-pàirteachas le luchd-ùidh gus gnìomhan stiùireadh iasgaich a lìbhrigeadh. Tha àite fìor chudromach aig Buidhnean Iasgach a’ Chladaich (RIFGs) fhathast ann an seo, cho math ris a’ Bhuidhinn Riaghlaidh is Glèidhteachais Iasgaich againn (FMAC).

Pròiseact Shell-volution

Ag obair còmhla ri Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean agus Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean air pròiseact Shell-volution a tha air a stiùireadh le Sealtainn. Tha am pròiseact seo ag amas air toradh agus èifeachdas ann an gnìomhachas nam feusgan àrdachadh, mar sin a’ meudachadh agus a’ cumail suas cosnadh ann an coimhearsnachdan eileanach. Coileanaidh am pròiseact na h-amasan aige tro thasgadh mòr ann an rannsachadh agus leasachadh tro gach cuid oilthighean agus an roinn phrìobhaideach.

Chaidh am pròiseact Shell-volution a dhealbhadh mar phrògram teicnigeach ùr-ghnàthach a chuireas fàs an comas ann an roinn tuathanachais feusgain beag-charboin agus seasmhach ann an Sealtainn, agus nas fharsainge air feadh na h-Alba. Meudaichidh tarbhachd agus tapachd làraichean tuathanais a th’ ann mar-thà, agus thèid làraichean ùra a thogail. Tha com-pàirtichean anns an Aonta Fàs an dùil gum bi dùblachadh ann an àireamh nan daoine fastaichte san roinn mar thoradh air an tasgadh. Thathar den bheachd gu bheil comas aig margaidhean nan choinsiumairean gabhail ris an àrdachadh mean air mhean seo; agus gheibh luchd-giullachd fheusgain ann an Alba buannachd cuideachd bhon fhàs sheasmhach ann an obair nan tuathanasan.

Gnìomhachas Biadh na Mara

Tha roinn mara na h-Alba ro-chudromach dhan eaconamaidh againn, gu h-àraidh do choimhearsnachdan cladaich is eileanach far a bheil cothroman cosnaidh gu tric cuingealaichte. Tha e deatamach gun tèid taic a chumail ri roinn na mara againn gus a làn chomas a ruighinn gus dèanamh cinnteach gum bi coimhearsnachdan beothail.

Ged a thathar a-nis a’ dèiligeadh gu math ri cuid de na cuideaman as miosa a thàinig às dèidh Brexit, tha e soilleir gu bheil dùbhlain fhathast ann. Tha dàta suirbhidh bho 2022 aig Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean (faic cuideachd gealltanas 1.2) air sealltainn gu bheil na buaidhean Brexit sin air a bhith nas follaisiche am measg ghnìomhachasan bìdh is dighe – a’ gabhail a-steach roinn biadh na mara – agus gu bheil iad a’ toirt buaidh nas motha air a’ Ghàidhealtachd is na h-Eileanan na ann an àiteachan eile san dùthaich.

Tha sinn a’ cumail oirnn ag iarraidh ath-leasachaidhean èiginneach air poileasaidh in-imrich Riaghaltas na RA a chionn ’s nach eil e a rèir feumalachdan na h-Alba, agus gu bheil e a’ cuingealachadh comas ghnìomhachasan biadh mara nan eileanan an luchd-obrach fhaighinn a dh’fheumas iad gus soirbheachadh.

Tha sinn a’ leantainn air adhart a’ cur cuideam air Riaghaltas na RA gus cumail ris a’ ghealltanas aca gus maoineachadh a chumail ri cùisean na mara agus ri iasgach às dèidh Brexit, a’ gabhail uallach airson làn chosgaisean Brexit airson ar roinnean mara agus a’ toirt seachad cuibhreann cothromach is iomchaidh de mhaoineachadh do dh’Alba a bharrachd air an £14 millean sa bhliadhna a tha air a sholarachadh an-dràsta airson Mhaoin Mara na h-Alba.

A dh’aindeoin sin, leanaidh sinn oirnn a’ cleachdadh a’ mhaoineachaidh a tha ri fhaighinn gus tasgadh deatamach a lìbhrigeadh ann am bun-structair leithid puirt is calachan, prògraman rannsachaidh is sgrùdaidh saidheansail cudromach, agus taic do dh’ùr-ghnàthachadh ann an roinn a’ bhìdh mara gus dèanamh cinnteach gum bi fàs eaconamach ann an coimhearsnachdan eileanach.

Gealltanas 2.6 Thoir ceannas seachad san roinn phoblaich, a’ dearbhadh gun urrainn obair agus cùrsa-beatha soirbheachail a bhith aig daoine sna h-eileanan.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha Sgapadh Luchd-obrach ag amas air sealltainn gun gabh obair a dhèanamh anns a’ mhòr-chuid de dh’àiteachan. Leanaidh Riaghaltas na h-Alba air adhart a’ dol an sàs agus a’ meòrachadh air an obair seo a tha a’ tighinn am bàrr agus a fhuair taic tro cho-obrachadh le Buidheann-obrach Sluaigh CoHI.
• Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn tron Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach (NSET) gun tèid prògram cuimsichte air Tàladh Tàlant a chur an gnìomh gus prìomh sgilean agus tàlant a thàladh bhon chòrr den RA. Tha am prògram Tàladh Tàlant a’ gabhail a-steach grunn shruthan-obrach leis an amas daoine aig aois obrach a thàladh agus a chumail leis na sgilean gus taic a chumail ri ath-bheothachadh eaconamach na h-Alba agus gus cuideachadh gus dèiligeadh ri dùbhlain a thaobh àireamhan-sluaigh.

Faic gealltanasan 1.1, 1.2 agus 2.2 airson barrachd fiosrachaidh mun Bhuidhinn-obrach aig Co-chruinneachadh na Gàidhealtachd is nan Eilean, Seirbheis Tarraing Tàlant agus Imrich airson Alba, agus glèidheadh ceumnaichean.

Bidh an sgioba aig Riaghaltas na h-Alba a tha stèidhichte ann an Steòrnabhagh a tha a’ lìbhrigeadh pàighidhean Maoin Structarail na h-Eòrpa comasach air cumail orra ag obair ann an Eilean Leòdhais às dèidh do na dleastanasan làithreach aca tighinn gu crìch ann an 2024-2025. Tha seo a’ ciallachadh gum fuirich an luchd-obrach ann an Eilean Leòdhais an àite a bhith a’ gluasad gu sgìrean eile de dh’Alba. Tha an dòigh-obrach seo a’ cumail taic ri glèidheadh obraichean anns na h-eileanan agus a’ fiosrachadh poileasaidh nas sùbailte a thaobh far a bheil luchd-obrach stèidhichte, a’ stiùireadh an ath-bhreithneachaidh a tha ri thighinn air ar poileasaidh air obair mheasgaichte ann an 2025.

Tha dealas aig Riaghaltas na h-Alba a thaobh obair mheasgaichte shùbailte, a’ cumail taic ri luchd-obrach a bhith ag obair ann an raon de shuidheachaidhean agus àiteachan. Tha seo a’ ciallachadh gun urrainn dhuinn cothroman a mheudachadh gus dàimhean làidir a thogail le coimhearsnachdan air feadh na h-Alba air fad. Thathar a’ dèanamh lèirmheas air oighreachd Riaghaltas na h-Alba gus an urrainn dhuinn planadh airson togalaichean air prìs ruigsinneach a tha in-ghabhalach, ruigsinneach, ùr-nodha, tèarainte, lùth-èifeachdach agus gus an luach as fheàrr a thoirt seachad. Tha sinn cuideachd a’ cumail sùil air meud, cleachdadh ar luchd-obrach agus far a bheil iad suidhichte gus feumalachdan nan coimhearsnachdan air a bheil sinn a’ frithealadh a choileanadh.

Gealltanas 2.7 Thoir seachad àrainneachd gnìomhachais bheothail a tha a’ toirt cothrom do dhaoine farsaingeachd de chothroman eaconamach a leantainn anns na h-eileanan.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Mar a thachras air feadh Riaghaltas na h-Alba, tha mòran den obair againn gus taic a thoirt do roinnean eaconamaidh eileanach air àbhaisteachadh agus a’ gabhail a-steach iomadh raon poileasaidh agus mar sin cumaidh sinn oirnn a’ co-obrachadh gus dèanamh cinnteach gu bheilear a’ frithealadh feumalachdan is leas nan eilean.
• Leanaidh sinn oirnn a’ dèanamh cinnteach gu bheil ‘dìon-eileanach’ air a dhèanamh air poileasaidhean, ro-innleachdan agus seirbheisean ùra agus ath-sgrùdaichte le bhith a’ toirt taic do cho-obraichean leis an dleastanas aca Measaidhean Buaidh air Coimhearsnachdan Eileanach a dhèanamh, aig a bheil àite deatamach ann a bhith a’ toirt taic do, agus a’ cruthachadh, leasachadh eaconamach seasmhach sna h-eileanan.
• Tha am Prògram Riaghlaidh againn a’ toirt seachad grunn ghealltanasan gus taic a thoirt do dh’eaconamaidh dùthchail na h-Alba, a thèid a thoirt air adhart am-bliadhna. Tha na gealltanasan sin a’ gabhail a-steach raon farsaing de roinnean bho àiteachas gu turasachd, iasgach agus ceangailteachd.
• A bharrachd air taic gnìomhachais a th’ air àbhaisteachadh, cumaidh Prògram nan Eilean air a’ toirt seachad tasgadh calpa thar beatha Plana Nàiseanta nan Eilean, le bhith a’ toirt taic do dh’fharsaingeachd de raointean, a’ gabhail a-steach turasachd, bun-structair, ùr-ghnàthachadh, eadar-ghluasad lùths agus sgilean. Gus dèanamh cinnteach gun toir an tasgadh seo luach an airgid as fheàrr do na coimhearsnachdan eileanach againn, agus aig an aon àm a’ cumail taic dhaibh san ath-bheothachadh eaconamach, tha frèam Prògram nan Eilean air a dhaingneachadh le prionnsapalan togail beairteas coimhearsnachd stèidhichte air àite, agus aig an aon àm a’ nochdadh nan ceithir prìomh cholbhan aig Plana Nàiseanta nan Eilean gus dèanamh cinnteach gu bheil e a’ brosnachadh dòigh-obrach a tha cothromach, amalaichte, uaine agus in-ghabhalach a thaobh poileasaidh eileanach.

Faic gealltanasan 1.1 agus 2.4 airson barrachd fiosrachaidh mu Aonta Fàs nan Eilean.

Tha Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean a’ toirt taic do ghnìomhachasan eileanach agus iomairtean sòisealta tro oifisean sgìreil sna h-eileanan, a’ tabhann comhairle agus cothrom air bun-structair agus tasgadh. Bidh iad a’ co-obrachadh le oifigearan Business Gateway gus dèanamh cinnteach gum bi slighe custamair èifeachdach ann do chliantan.

Tron prìomh Phrògram Ùr-ghnàthachaidh aige, tha HIE a’ tabhann taic bho bhith a’ dìon Stòrasan Inntleachdail, gu cruthachadh bathar ùr agus comhairle a thaobh rannsachadh is leasachadh. Tha iomairtean stèidhichte sna h-eileanan bho dhiofar roinnean – a’ gabhail a-steach tuathanachas-uisge, turasachd agus aodach-fighte – air taic fhaighinn tron phrògram.

Tha Riaghaltas na h-Alba a’ tasgadh £4 millean tro Phrògram nan Eilean ann an 2023-24 gus taic a chumail ri leasachadh, cruthachadh no dìon phròiseactan bun-structair a tha air an dealbhadh gu h-ionadail a tha a’ freagairt air amasan ro-innleachdail Plana Nàiseanta nan Eilean. Tha Prògram nan Eilean air a lìbhrigeadh ann an com-pàirteachas le ùghdarrasan ionadail agus coimhearsnachdan eileanach, agus tha a rèir agus a’ coileanadh am feumalachdan ionadail.

Thathar a’ toirt taic do 13 pròiseactan uile gu lèir tro chuairt 2023-2024 de Phrògram nan Eilean, a’ gabhail a-steach ath-leasachadh Àrainn Steòrnabhaigh aig OGI, a’ togail àiteachan-fuirich ùra do luchd-obrach ann am Muile agus tabhartas a dh’ionnsaigh Pròiseact Leasachaidh Sràid na Drochaid ann am Kirkwall.

Gealltanas 2.8 Cruthaich agus brosnaich cothroman obrach agus phreantasachdan airson eileanaich òga.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Chaidh lèirmheas farsaing Foghlam Alba air Bun-phreantasachdan fhoillseachadh sa Mhàrt 2023. Tha sinn air buidheann luchd-ùidh a stèidheachadh, le Riaghaltas na h-Alba sa chathair, a tha air Plana Leasachaidh a chruthachadh gus am prògram a neartachadh agus gus dèiligeadh ri ceistean a tha air an comharrachadh san aithisg.
• Tha sinn cuideachd a’ stèidheachadh Buidheann Leasachaidh Phreantasachdan Ceumnaiche gus amasan poileasaidh fad-ùine a chruthachadh airson Preantasachdan Ceumnaiche, a’ gabhail a-steach mar as urrainn dhaibh taic a chumail ri luchd-fastaidh dùthchail agus eileanach agus daoine òga.
• San aon dòigh, thèid poileasaidh Nua-phreantasachdan ath-sgrùdadh gus dèanamh cinnteach gu bheil preantasachdan a’ cuideachadh le bhith a’ stiùireadh fàs eaconamach, a’ dèiligeadh ri beàrnan sgilean sa mhargaidh obrach agus a’ toirt taic do lìbhrigeadh ghealltanasan Riaghaltas na h-Alba, a’ gabhail a-steach cothromachadh carboin agus coimhearsnachdan dùthchail is eileanach seasmhach.
• Tha Leasachadh Sgilean na h-Alba a’ lìbhrigeadh seirbheis dhreuchdan do gach aois sa h-uile ùghdarras ionadail, a’ soilleireachadh nan roghainnean do dhaoine air feadh na h-Alba, a’ gabhail a-steach Nua-phreantasachdan. Tha Leasachadh Sgilean na h-Alba a’ dèanamh barrachd obrach, còmhla ri fastaichean, gus cuideam a chur air cho cudromach ’s a tha Nua-phreantasachdan, gu sònraichte tro Sheachdain Phreantasachdan na h-Alba. Tha sinn a’ cumail oirnn ag obair gu dlùth le Leasachadh Sgilean na h-Alba gus taic a thoirt do Nua-phreantasachdan air feadh na h-Alba.
• Tha obair air pròiseact Glèidheadh Oileanaich a’ leantainn. Tha Glèidheadh Oileanaich ag amas air oileanaich a bhrosnachadh gus fuireach ann an Alba (agus àiteachan dùthchail/gluasad gu eileanan no dhan Ghàidhealtachd) às dèidh dhaibh crìoch a chur air an cuid ionnsachaidh; tha seo a’ buntainn ri oileanaich sam bith à Alba no bhon chòrr den RA. Chuidicheadh obrachadh le eileanaich òga sinn le bhith a’ faighinn tuigse nas fheàrr air na bheireadh orra fuireach no tilleadh às dèidh colaiste/oilthigh.
• Tha ath-sgrùdadh air frèaman Àiteachais a’ dol air adhart an-dràsta. Chaidh a’ choinneamh mu dheireadh aig Buidheann nan Eòlaichean Teicnigeach (TEG) a chumail air 8 Ògmhios. Is ann anns a’ bhuidhinn sin a tha na Pròifilean Dreuchd air an aontachadh, agus thèid Frèam agus Inbhe Preantasachd a chruthachadh agus aontachadh a’ leantainn air seo. Bidh am Pròifil Dreuchd an uair sin mar bhunait airson an teastanais/nan teisteanasan a dh’fheumar a chruthachadh. Bidh an TEG cuideachd a’ co-dhùnadh dè an àireamh de phreantasachdan a bhios ann, na slighean a bhios ann agus dè na h-ìrean a tha a dhìth. Tha cleachdadh an fhearainn san fharsaingeachd a’ gabhail a-steach Gàrradaireachd, Sitheann is Fiadh-bheatha, Àiteachas, Glèidhteachas Àrainneachdail agus Sgilean Dùthchail.

Faic gealltanasan 1.2 agus 2.2 airson barrachd fiosrachaidh mu phlanadh sgilean, Seirbheis Tarraing Tàlant agus Imrich airson Alba, agus glèidheadh cheumnaichean.

Sgilean Fad-beatha agus Preantasachdan

Ann an 2022-2023 thòisich 196 Nua-phreantasachdan anns Na h-Eileanan Siar, 81 ann an Arcaibh agus 158 ann an Sealtainn. Bha an àireamh as motha de na nua-phreantasachdan ann an roinnean leithid togail, slàinte is cùram sòisealta, agus biadh is deoch.

Mar bhall de dh’Fhòram Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean (OGI), tha Leasachadh Sgilean na h-Alba air taic a thoirt do bhuileachadh agus ùrachadh Ro-innleachd Eileanan OGI, a tha a’ mìneachadh mar a dh’obraicheas OGI le com-pàirtichean gus a ghnìomhachdan a leudachadh agus a neartachadh air feadh Arcaibh, Sealtainn, na h-Eileanan a-staigh agus a-muigh, Bòd is Arainn.

Tha an ro-innleachd ag amas air taic a chumail ri luchd-obrach sgileil air feadh nan eilean, a bhith ag àrach tàlant tionnsgalach, a’ dèanamh cinnteach gu bheil an curraicealam foghlaim a rèir feumalachdan na roinne, agus a’ tàladh tàlant do na h-eileanan.

Preantasachdan Ceumnaiche

Tha SDS agus Comhairle Maoineachaidh na h-Alba a’ leantainn orra ag obair còmhla ri Oilthigh Raibeart Ghòrdain, Heriot-Watt, Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean agus eile gus prògraman Preantasachdan Ceumnaiche (Graduate Apprenticeships - GAs) a chruthachadh a choileanas feumalachdan luchd-ionnsachaidh ann an roinn na Gàidhealtachd is nan Eilean.

Tha institiudan a’ cumail orra a’ lìbhrigeadh phrògraman measgaichte a bheir taic do luchd-ionnsachaidh gus Preantasachdan Ceumnaich a dhèanamh air astar gun a bhith a’ siubhal gu àrainn sa mheadhan, a’ tabhann sùbailteachd ann an ùine ionnsachaidh agus a’ lughdachadh eallach ùine siubhail dhan neach-ionnsachaidh agus dhan fhastaiche aca.

Tha Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean air an tairgse Preantasachdan Ceumnaiche aca a leudachadh le trì a bharrachd a-nis aca a bharrachd air Preantasachd Ceumnaich nan Tràth-bhliadhnaichean. Fhuair an t-oilthigh cead gus na preantasachdan a leanas a thabhainn:

• BA GA Gnìomhachas agus Stiùireadh
• BSc (le Urram) GA Cruthachadh Bathar-bog
• BEng (le Urram) GA Togail.

Preantasachdan stèidhichte air fearann

Às dèidh obair conaltradh fharsaing le fastaichean agus luchd-ùidh sa ghnìomhachas, tha obair leasachaidh air Preantasachdan Stèidhichte air Fearann a’ tighinn gu co-dhùnadh soirbheachail. Thathar an dùil gum bi na Nua-phreantasachdan a’ gabhail a-steach:

• Àiteachas (SCQF 5 is 6)
• Craobhan is Fiodh (SCQF 5 is 6)
• Fearann is Nàdar (SCQF 5 is 6)
• Tuathanachas-gàrraidh (SCQF 5 is 6)
• Glèidheadair faiche agus Turf Spòrs (SGQF 5 is 6)

Tha an àireamh iomlan de phreantasachdan air a dhol sìos beagan, a’ cur taic ri tairgse nas soilleire do luchd-fastaidh agus aig an aon àm a’ dèanamh cinnteach gu bheil na cuspairean a th’ ann mar-thà fhathast air an gabhail a-steach. Bidh Meta-sgilean freumhaichte anns a h-uile preantasachd, a’ toirt taic do dhaoine fa leth a bhith a’ leasachadh, agus atharrachadh agus a bhith a’ dèanamh adhartas nan dreuchdan.

Tha sinn ag obair gu dlùth le Ùghdarras Theisteanas na h-Alba (SQA) agus le buidheann Aonta nam Preantasachdan gus ceann-latha a dhaingneachadh airson faotainneachd nan teisteanasan co-cheangailte.

Gealltanas 2.9 Dèan cinnteach gu bheil solar sgilean sùbailte agus freagairteach a thaobh iarrtas san àm ri teachd agus gu bheil e a’ toirt comas do dhaoine cothroman a ghabhail.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha am Prògram Sgioba-obrach Sgileil aig an Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach ag amas air dèanamh cinnteach gu bheil na sgilean aig daoine a dh’fheumas iad aig a h-uile ìre de bheatha gus dreuchdan buannachdail a bhith aca agus gus feumalachdan eaconamaidh agus comann-sòisealta a tha a’ sìor atharrachadh a choileanadh agus gum bi fastaichean a’ tasgadh anns an luchd-obrach sgileil a dh’fheumas iad gus fàs a thoirt air na gnìomhachasan aca. Tha dealas aig Riaghaltas na h-Alba dèanamh cinnteach gu bheil an siostam foghlaim is sgilean sùbailte agus a’ freagairt air feumalachdan eaconamach ar roinnean agus raointean. Mar phàirt de seo, san Ògmhios 2023, dh’fhoillsich Riaghaltas na h-Alba an aithisg dheireannach air an Lèirmheas Neo-eisimeileach air Cruth-tìre Lìbhrigeadh Sgilean a chaidh a sgrìobhadh le James Withers, Comhairliche Neo-eisimeileach. Tha an Lèirmheas a’ comharrachadh dùbhlain taobh a-staigh an t-siostaim làithrich agus a’ dèanamh mholaidhean air mar a bu chòir dha atharrachadh gus dèanamh cinnteach gu bheil e iomchaidh airson an àm ri teachd.
• Tha Plana Gnìomh Sgilean airson Alba Dhùthchail (2019-21) a’ mìneachadh na dòigh-obrach ro-innleachdail, com-pàirteachail againn gus feumalachdan sgilean na h-eaconamaidh dùthchail a choileanadh an-dràsta agus san àm ri teachd. Chaidh adhartas mòr a dhèanamh thar nan còig raointean prìomhachais sa Phlana. Tha Riaghaltas na h-Alba agus Leasachadh Sgilean na h-Alba fhathast dealasach a thaobh dòigh-obrach ro-innleachdail, com-pàirteachail gus taic a thoirt do dh’fheumalachdan sgilean na h-eaconamaidh dùthchail aig an àm seo agus san àm ri teachd agus tha iad a’ leantainn orra a’ cumail sùil air stòrasan airson lìbhrigeadh na h-obrach seo. Tha iad a’ dèanamh cinnteach gun tèid na beagan ghnìomhan a tha air fhàgail sa Phlana a chrìochnachadh. Tha e coltach gum bi an suidheachadh poileasaidh nas fharsainge ag atharrachadh ri linn na h-obrach air a’ Phlana Lìbhrigeadh Dùthchail (agus an eileamaid mu fhoghlam is sgilean ann), ri linn ath-sgrùdadh neo-eisimeileach air cruth-tìre lìbhrigeadh sgilean agus an lèirmheis air Plana Gnìomh Sgilean Èiginn na Gnàth-shìde agus eile. Gus dèanamh cinnteach gu bheil co-òrdanachadh agus lìbhrigeadh sgilean ann an Alba dhùthchail buntainneach agus a’ gabhail a-steach co-dhùnaidhean na h-obrach seo leanaidh sinn oirnn ann an suidheachadh eadar-amail fhad ’s a tha sinn a’ cruthachadh ar modh-obrach seasmhach, fad-ùine.
• Chuir an Coimisean Neo-eisimeileach aig Riaghaltas na h-Alba gus ath-sgrùdadh a dhèanamh air ionnsachadh stèidhichte air fearann an aithisg aca gu Ministearan na h-Alba san Fhaoilleach 2023. Tha 22 moladh ann air mar a thrusar agus a leasaichear slighean ionnsachaidh gus barrachd dhaoine uidheamachadh leis na sgilean agus an eòlas a tha a dhìth airson a bhith ag obair ann an roinnean stèidhichte air fearann agus tuathanas-uisge na h-Alba. Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn beachdachadh air an aithisg agus freagairt a thoirt seachad ann an 2023. Bheachdaich an lèirmheas air mar a bheirear cothroman agus teisteanasan tro thràth-bhliadhnaichean, sgoil, colaiste, oilthigh agus ionnsachadh san àite-obrach do bharrachd dhaoine, agus gu sònraichte barrachd bhoireannaich is dhaoine òga, a bhith ag obair ann an roinnean stèidhichte air fearann agus tuathanas-uisge.
• Tha Aonta Earra-Ghàidheal is Bhòid a’ gabhail a-steach prògram Rural Skills Accelerator a bhios a’ gabhail a-steach Acadamaidh STEM gluasadach a bhios a’ frithealadh choimhearsnachdan eileanach agus iomallach san sgìre.
• Leasaichidh prògram Eileanan Tàlantach aig Aonta Fàs nan Eilean foghlam agus sgilean thar gach roinn ann am prògram Aonta nan Eilean, gu sònraichte anns na roinnean cothromachadh carboin agus ath-nuadhachail.

Chaidh Pròiseact Sgilean is Àrdachadh-sluaigh nan Eilean a lìbhrigeadh ann an com-pàirteachas le Buidheann-obrach Sluaigh aig CoHI (faic gealltanas 1.1) a mhaoinich conaltradh le coimhearsnachdan eileanach gus dèiligeadh ri iarrtas nach deach a choileanadh, gus taic a thoirt do thrèanadh agus gus deuchainn a dhèanamh air cnapan-starra a thaobh togail sgilean a bheir buaidh air glèidheadh choimhearsnachdan agus air tàladh dhaoine. Thèid na chaidh ionnsachadh bhon phìleat a sgrùdadh agus fiosraichidh seo co-dhùnaidhean san àm ri teachd.

Tha Leasachadh Sgilean na h-Alba (SDS) cuideachd a’ cur ri Plana Gnìomh Sòn Fàs-shluaigh Uibhist agus a’ cumail taic ri cruthachadh Prògram TalEntEd Islands, a tha na phàirt de dh’Aonta Fàs nan Eilean, ag amas air foghlam, sgilean agus tionnsgalachd àrdachadh, anns na h-eileanan. Am measg chom-pàirtichean pròiseict eile tha Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean, Oilthigh Raibeirt Ghòrdain agus Oilthigh Heriot Watt.

Tro lìbhrigeadh a’ phròiseict Pathfinder Heat Decarbonisation, tha SDS ag obair còmhla ri OGE agus buidhnean eile ann an Sealtainn gus atharrachaidhean a chur an gnìomh anns an tairgse foghlaim is sgilean a bheir taic do dhì-charbonachadh teasachadh dachaigheil is coimeirsealta.

Tha oifigearan Riaghaltas na h-Alba a’ co-obrachadh le Riaghaltas na RA, Comhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid, agus com-pàirtichean gus an Làn-aonta aontachadh airson lìbhrigeadh pròiseict. Bidh seo a’ gabhail a-steach leasachadh agus aontachadh air na sgrìobhainnean làn-aonta riatanach (buileachadh, riaghladh, agus planaichean ionmhais) agus cunntas a thoirt air cùisean gnìomhachais airson gach pròiseact a tha air a ghabhail a-steach ann an aonta nan Cinn-teirmean. Tha deagh adhartas ga dhèanamh agus tha co-miann ann an Làn-aonta a dhèanamh cho luath ’s a ghabhas.

Gealltanas 2.10 Tog air Plana Mara Nàiseanta na h-Alba gus dèanamh cinnteach gun toir iasgach agus gnìomhan eaconamach eile co-cheangailte ris a’ mhuir cothroman a bharrachd do choimhearsnachdan eileanach, ach aig an aon àm, gun tèid seo a dhèanamh ann an dòigh sheasmhach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Chaidh lèirmheas reachdail air Plana Mara na h-Alba fhoillseachadh sa Mhàrt 2021. Cho-dhùin e ged a tha am plana fhathast èifeachdach, gu bheil leasachaidhean nàiseanta is cruinneil a’ sealltainn gu bheil feum air ùrachadh agus air plana ùr. Tha Ministearan na h-Alba air beachdachadh air co-dhùnaidhean an Ath-sgrùdaidh, agus chur iad an cèill gun robh iad an dùil Plana Nàiseanta na Mara ùr a chruthachadh san t-Sultain 2022 anns a’ Phrògram Riaghlaidh. Tha Rùnaire a’ Chaibineit airson Cothromachadh Carboin agus Eadar-ghluasad Cothromach air an rùn seo ath-dhaingneachadh ann an Ro-shealladh Poileasaidh a’ Phrìomh Mhinisteir sa Ghiblean 2023 agus air gealltainn plana mara nàiseanta ùr fhoillseachadh agus tòiseachadh air a chur an gnìomh, a rèir Lèirsinn na h-Eaconamaidh Guirm, ro 2026.

Riaghladh Iasgach a’ Chladaich agus Coimhearsnachdan air a’ Chosta

Tha an dòigh-obrach leantainneach againn a bhith a’ faighinn chothroman iasgaich tro cho-rèiteachadh eadar-nàiseanta ag amas air na buannachdan as motha fhaighinn bho iasgach do na coimhearsnachdan ionadail againn agus a bhith a’ dèanamh cinnteach gu bheil an obair iasgaich ga dhèanamh aig ìrean seasmhach. Tha seo a’ gabhail a-steach mòran de na coimhearsnachdan iasgaich againn a tha stèidhichte sna h-eileanan. Tha an cuota a gheibhear aig ìre eadar-nàiseanta a’ cuideachadh le bhith a’ cumail suas agus a’ toirt fàs air gnìomhachasan ionadail, a’ toirt seachad cothroman cosnaidh aig muir agus air tìr.

Tha an Ro-innleachd Riaghladh Iasgaich againn ag amas air piseach a thoirt air seasmhachd stoc an èisg. Ann an 2023, rinn sinn co-chomhairle mu bhith a’ sgaoileadh a-mach siostaman tracaidh is sgrùdaidh shoithichean do bhàtaichean iasgaich fo 12m a bhios mas as trice ri iasgach ann an uisgeachan a’ chladaich. Cuidichidh an teicneòlas seo le bhith a’ togail ar bunait fianais airson farsaingeachd de stocan èisg, agus bheir e piseach air ar co-dhùnaidhean ann an àrainneachd na mara.

Tha Plana Nàiseanta na Mara 2 (NMP2) ùraichte ga ullachadh agus thèid a dhealbhadh còmhla ri luchd-ùidh. Bheir e dhuinn frèam dealbhaidh airson riaghladh seasmhach den spàs mara cho-roinnte againn, a’ cumail taic ri ar gealltanasan a thaobh cothromachadh carboin, dìon àrainneachd na mara, tèarainteachd lùths is bìdh, agus coimhearsnachdan soirbheachail.

Bidh NMP2 a’ cleachdadh dòigh-obrach eaconamaidh ghorm, a’ beachdachadh air ar n-eaconamaidh mara, coimhearsnachdan ionadail, agus an àrainneachd còmhla. Cuidichidh seo gus am frèam dealbhaidh ceart a chur an sàs gus aghaidh a chur air an àrdachadh ann am farpais airson spàs mara, agus aig an aon àm a’ dìon roinnean mara seasmhach agus ag aithneachadh cho cudromach ’s a tha roinnean sònraichte, leithid iasgach, do ar coimhearsnachdan cladaich is eileanach.

Gealltanas 2.11 Dèan cinnteach gu bheil cleachdadh fearainn seasmhach a’ gabhail a-steach àiteachas agus coilltearachd fhathast a’ toirt seachad obraichean agus cothroman do choimhearsnachdan eileanach.

Faic gealltanas 1.8 airson barrachd fiosrachaidh mu chroitearachd agus iomairtean air am brosnachadh le Coimisean na Croitearachd.

Tha obair a’ leantainn air buileachadh plana gnìomh sgilean roinn na coilltearachd agus air a bhith a’ cruthachadh ionad trèanaidh teicnigeach, iomairt eadar an roinn phoblach is phrìobhaideach a bhios a’ stèidheachadh companaidh neo-phrothaid gus aghaidh a chur air fàilligeadh sa mhargaidh ann an raointean sònraichte de thrèanadh teicnigeach leis an amas fàs a thoirt air gnìomhachasan coilltearachd air feadh na h-Alba – a’ gabhail a-steach sna h-eileanan.

Tha sinn cuideachd air maoineachadh a thoirt do ghrunn bhuidhnean choilltean coimhearsnachd a tha a’ cuideachadh le bhith a’ cruthachadh agus a’ cumail suas obraichean ann an coimhearsnachdan eileanach. Mar eisimpleir, tro Mhaoin Coimhearsnachd Coilltearachd na h-Alba, thug sinn taic do Leasachadh Iar-dheas Mhuile agus Eilean Ì (SWMID) le bhith a’ stèidheachadh muileann-sàbhaidh ann an Coille Coimhearsnachd Thìr Òdhrain. Chan e a-mhàin gu bheil am muileann-sàbhaidh a’ toirt cothrom dhan choimhearsnachd barrachd den fhiodh aca fhèin a chleachdadh, chaidh neach-obrach ùr fhastadh cuideachd mar thoradh air seo.

Tha maoineachadh Coilltearachd na h-Alba cuideachd air cothrom a thoirt do Chomann nan Coilltean Coimhearsnachd gus sgeama meantoraidh a ruith. Tha SWMID/Coille Choimhearsnachd Thìr Òdhrain agus Companaidh Coille Coimhearsnachd Iar-thuath Mhuile le chèile nam buill agus gheibh iad cothrom air taic coilltearachd theicnigeach an-asgaidh.

Tha taic ionmhais do Chomann Lotaichean-coille na h-Alba air barrachd comhairle a thoirt do SWMID/Coille Choimhearsnachd Thìr Òdhrain mu bhith a’ stèidheachadh lotaichean-coille san eilean. Ma thèid a bhuileachadh, bheireadh e taic do dhachaighean ionadail agus do ghnìomhachasan beaga, a bharrachd air a bhith na bhuannachd do dh’uachdarain tro riaghladh choilltean gnìomhach agus silviculture leantainneach.

Bidh Coilltearachd agus Fearann Alba a’ toirt seachad cosnadh ionadail gu dìreach anns na h-eileanan agus a’ cumail taic ri cothroman cosnaidh tro chùmhnantan airson gnìomhan leithid leagail chraobhan, a’ cur agus cumail suas chraobhan.

Gealltanas 2.12 Obraich còmhla ri luchd-obrach agus luchd-ùidh gus turasachd a dhèanamh nas seasmhaiche agus gus am bi i ann tron bhliadhna air fad, agus gus gnothaichean turasachd a bhiodh a’ ruith fad na bliadhna a chur air dòigh thairis air barrachd eileanan, a bhiodh a’ toirt seachad bhuannachdan eaconamach, àrainneachdail agus sòisealta.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Gus taic a chumail ri ath-bheothachadh fad-ùine ann an gnìomhachas turasachd is aoigheachd na h-Alba, chaidh Prògram Ath-bheothachadh na Turasachd (10 pròiseactan a thug deagh bhuaidh air feadh na h-Alba) a chrìochnachadh sa Mhàrt 2022. Chaidh na deich pròiseactan a dhealbhadh gus taic a thoirt do na ceithir builean (Gnìomhachasan Iomadaichte, Daoine Dìoghrasach, Gnàth-eòlasan as Fhiach Cumail air Chuimhne agus Àiteachan Soirbheachail) a chaidh ainmeachadh ann an Scotland Outlook 2030. Aig àm nuair a tha sinn a’ gluasad seachad air na dùbhlain sa gheàrr-ùine a bha an lùib a’ ghalair lèir-sgaoilte, feumaidh an gnìomhachas agus an riaghaltas cumail orra ag obair còmhla gus prìomhachasan Scotland Outlook 2030 a cho-thaobhadh ris an Ro-innleachd Nàiseanta airson Cruth-atharrachadh Eaconamach (NSET). Tha com-pàirtichean a-nis ag obair còmhla tro Bhuidheann Ceannardas Gnìomhachas na Turasachd is Aoigheachd (ILG) a bheir seachad stiùireadh ro-innleachdail gus miann na h-Alba a chur air adhart a bhith air thoiseach air càch ann an turasachd chruinneil san 21mh linn. Bheir an ILG stiùireadh ro-innleachdail seachad gus cuideachadh le bhith ag àrdachadh luach eaconamach agus ag àrdachadh buannachdan turasachd, agus aig an aon àm a’ lìbhrigeadh a’ chuid as fheàrr do luchd-tadhail, gnìomhachasan agus coimhearsnachdan air feadh na h-Alba.

Tha Scotland Outlook 2030, ro-innleachd turasachd nàiseanta na h-Alba, a’ mìneachadh an àrd-mhiann choitchinn airson Alba, gum bi i air thoiseach aig ìre an t-saoghail airson turasachd chunntachail agus gum bi i air aon de na cinn-uidhe as seasmhaiche gu h-eaconamach, gu h-àrainneachdail agus gu sòisealta san t-saoghal.

Tha Buidheann Ceannardas Gnìomhachas na Turasachd (ILG) air a bheil Ministear nan Gnìomhachasan Beaga, Ùr-ghnàthachas, Turasachd agus Malairt na cathraiche, a’ toirt seachad stiùireadh ro-innleachdail gus an t-àrd-amas seo a choileanadh. Ann an 2023, stèidhich an ILG còig miseanan gus cuideachadh le bhith a’ coileanadh an amais. ’S iad sin:

• Daoine moiteil, le luach ga chur annta ag obair airson Alba
• A’ gabhail ri atharrachadh teicneòlais luath
• Turasachd air a stiùireadh leis a’ choimhearsnachd
• Cothromachadh carboin nas luaithe
• Còmhdhail sheasmhach

Tha na iomairtean seo uile cudromach do na coimhearsnachdan eileanach agus do dh’fhàs seasmhach na turasachd ann an eileanan na h-Alba. San àm ri teachd, cleachdaidh an ILG na h-iomairtean sin gus na gnìomhan ro-innleachdail cruth-atharrachail a chomharrachadh agus gus buaidh a thoirt orra gus tasgadh a thoirt air adhart agus am bi fàs seasmhach ann.

Tha Riaghaltas na h-Alba a’ toirt prìomh mhaoineachadh do VisitScotland, ar buidheann turasachd nàiseanta, gus cuideachadh le bhith ag àrdachadh luach na turasachd air feadh na h-Alba, a’ gabhail a-steach sna eileanan againn. Ann a bhith a’ cur ri luach na h-eaconamaidh luchd-tadhail, tha VisitScotland a’ cuimseachadh air turasachd a shìneadh air feadh na dùthcha agus air feadh na bliadhna, a’ cur ri riarachadh – am measg luchd-tadhail, luchd-còmhnaidh is ghnìomhachasan – agus a bhith a’ cruthachadh turasachd chunntachail.

Tha VisitScotland an sàs ann a bhith a’ cruthachadh phrògraman agus pròiseactan Aonta Fàs a bheir taic dhan eaconamaidh luchd-tadhail, leithid prògram Leasachadh Chinn-uidhe nan Eilean Siar agus pròiseact Geata a-steach gu Dualchas na Cruinne Arcaibh. Bidh e ag obair gu dlùth le Com-pàirteachasan Eaconamach Roinneil gus planaichean turasachd àrd-amasach a chruthachadh agus a lìbhrigeadh agus gus taic a thoirt do chom-pàirtichean gus ro-innleachdan turasachd a lìbhrigeadh anns na h-eileanan againn. Tha sgiobaidhean sònraichte aice air grunn eileanan, le taic bho ghoireas agus eòlas nàiseanta gus cuideachadh le bhith a’ lìbhrigeadh a ghnìomhachdan. Tha e a’ toirt taic shònraichte do ghnìomhachasan turasachd agus iomairtean coimhearsnachd anns na h-eileanan gus tursan àrd-chàileachd a chruthachadh, a’ togail comas didseatach, a’ ruighinn mhargaidhean ùra agus a’ gluasad a dh’ionnsaigh chleachdaidhean nas seasmhaiche.

Tha dòigh-margaideachd VisitScotland a’ brosnachadh cothroman turasachd ann an eileanan na h-Alba fad na bliadhna, thairis air gnìomhan margaidheachd eadar-mheadhanach agus do choinsiumairean.

Ann an 2023, bha iomairt Spiorad na Gàidhealtachd agus nan Eilean, ann an com-pàirteachas le High Life na Gàidhealtachd, na dheagh eisimpleir den obair aige gus eileanan a bhrosnachadh agus turasachd chunntachail a bhrosnachadh. Bhrosnaich an iomairt luchd-tadhail gus coimhead air àiteachan air nach bi an uiread de dhaoine a’ tadhal agus gus a bhith a’ dol dhan sgìre aig amannan nas sàmhaiche den bhliadhna.

Thathar a’ tuigsinn gun urrainn turasachd cur ri bhith a’ glèidheadh agus a’ brosnachadh na Gàidhlig agus a cultar a bharrachd air a bhith a’ cumail taic ri fàs eaconamach ann an coimhearsnachdan eileanach. Chaidh Ro-innleachd Turasachd Gàidhlig na h-Alba 2024-2029, fhoillseachadh sa Ghearran 2024. Airson barrachd fiosrachaidh, faic gealltanas 2.22.

Turasachd àiteachais

Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn suas ri £443,000 de thaic a thoirt do dh’Iomairt na h-Alba gus Prògram Tuathanas Monatair Turasachd Àiteachais ùr a stèidheachadh eadar 2023-2024 agus 2024-2025. Tha sinn den bheachd gum bi Turasachd Àiteachais na h-Alba seasmhach san àm ri teachd, a bhios a’ toirt seachad turasan de dh’àrd-chàileachd do luchd-tadhail agus a bheir fìor bhlas de dh’ Alba dhaibh, le biadh is deoch aig cridhe seo. Faodaidh àiteachas-turasachd cur ri seasmhachd tuathanasan teaghlaich le bhith a’ cruthachadh theachd a-steach agus a’ cur ri eaconamaidhean nan eileanan againn le bhith a’ cumail iomadh ginealach de theaghlaichean tuathanachais ann an cosnadh.

Tha Bòrd Buileachaidh Turasachd Àiteachais – le Rùnaire a’ Chaibineit airson Chùisean Dùthchail, Ath-leasachadh Fearainn agus Eileanan mar cho-chathraiche – a’ toirt còmhla buidhnean leasachaidh eaconamach, an riaghaltas (ionadail is nàiseanta) agus an roinn phrìobhaideach gus sùil a chumail air buileachadh ro-innleachd Turasachd Àiteachais na h-Alba 2021. Thug Riaghaltas na h-Alba £35,000 seachad cuideachd ann an 2022-2023 gus comas a thoirt do Thurasachd Àiteachais na h-Alba ròl stiùiridh a bhith aca a thaobh na ro-innleachd, le £35,000 a bharrachd air aontachadh airson 2023-2024.

Prògram nan Eilean – Co-ionad Chanaigh agus Ionad Luchd-tadhail Cò Leis Thu?

Tro chuairt maoineachaidh 2023-2024 aig Prògram nan Eilean, thabhainn sinn tabhartas suas ri £298,900 do Chomhairle na Gàidhealtachd gus seann stòras guail ri taobh cidhe Chanaigh ath-leasachadh gus ionad fàilteachaidh agus goireasan ruigsinneach a chruthachadh gus taic a chumail ri fàs seasmhach eaconamaidh an eilein. Cuidichidh an togalach le bhith a’ cumail taic ri àireamh luchd-turais a tha a’ sìor fhàs mar phàirt mhòr de dh’eaconamaidh an eilein.

A bharrachd air sin, chaidh suas ri £55,000 a thoirt do Chomhairle nan Eilean Siar gus obair RIBA Ìre 3 agus 4 a chrìochnachadh gus na goireasan a th’ ann an Seallam! a leasachadh agus a leudachadh. Thèid ionad luchd-tadhail Cò Leis Thu? ùrachadh gus am bi deagh cheann-ùidhe ann do luchd-turais ann an ceann a deas na Hearadh, a tha leis, agus air a ruith leis, a’ choimhearsnachd. Tha cruaidh fheum air goireas de a leithid.

Moladh airson cìs air bàtaichean turas-mara

Dh’iarr COSLA gum biodh ullachadh ann am Bile Cìs Luchd-tadhail (Alba) a bheireadh cumhachd do chomhairlean gus cìs ionadail a thoirt a-steach co-cheangailte ri bàtaichean-turais, nam biodh iad ag iarraidh sin. Mar sin, ghairm Riaghaltas na h-Alba buidheann-obrach as t-samhradh 2023 le COSLA agus riaghaltas ionadail gus obrachadh a-mach dè a bhiodh a dhìth gus seo a dhèanamh.

Tha sinn air gealltainn co-chomhairleachadh poblach a chumail air cìs bàtaichean turais-mara, aon uair ’s gu bheil molaidhean air ìre leasachaidh iomchaidh a ruighinn, gus beachdan an luchd-ùidh iomchaidh uile a chluinntinn, coimhearsnachdan eileanach nam measg.

Tha Riaghaltas na h-Alba mothachail gu bheil gnìomhachas nan tursan-mara gu sònraichte cudromach do chuid de choimhearsnachdan eileanach. Mar sin, cumaidh sinn oirnn a’ conaltradh le ar com-pàirtichean ann an ùghdarrasan ionadail nì sinn Measadh Buaidh Coimhearsnachd Eileanach gus dèanamh cinnteach gun tèid molaidhean airson cìs den t-seòrsa seo a chruthachadh tro cho-obrachadh dlùth agus brìoghmhor le coimhearsnachdan eileanach.

A rèir toradh agus clàr-ama na h-obrach agus a’ cho-chomhairleachaidh sin, tha Riaghaltas na h-Alba fhathast fosgailte atharrachaidhean a chur air adhart air cìs air shoithichean turais aig ìre 2 de Bhile Cìs Luchd-tadhail (Alba), no a bhith a’ beachdachadh air dòigh reachdail iomchaidh eile an àite seo.

Gealltanas 2.13 Dèan cinnteach gun lean croitearachd mar dhòigh gus obair a chruthachadh agus gus cothroman a thoirt do choimhearsnachdan eileanach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha Riaghaltas na h-Alba a’ cumail air a’ toirt seachad taic gus gnothachasan croite a chumail seasmhach. Tha oifigearan fhathast a’ beachdachadh air atharrachaidhean a dh’fhaodar a dhèanamh air Sgeama Thabhartasan Àiteachais na Croitearachd, a’ gabhail a-steach leudachadh air an raon gnìomhachd a gheibh taic bho thabhartasan.
• Fhuair Coimisean na Croitearachd àrdachadh air a’ bhuidseit aige ann an 2022/23, a’ toirt cothrom dha cuir ris an luchd-obrach aige, a’ gabhail a-steach an Sgioba Leasachaidh Croitearachd aige a tha stèidhichte sna h-Eileanan Siar. Tha 6 luchd-obrach ùr aig a’ choimisean a tha stèidhichte sna h-Eileanan againn. Tha an Coimisean an dùil ath-sgrùdadh a dhèanamh air seo san àm ri teachd, agus gus beachdachadh air dreuchdan eile ann an sgìrean croitearachd eileanach eile.

Faic gealltanas 1.8 airson barrachd fiosrachaidh mu chroitearachd agus iomairtean air am brosnachadh le Coimisean na Croitearachd.

Bile Àiteachais agus Choimhearsnachdan Dùthchail

Chaidh Bile Àiteachais is Choimhearsnachdan Dùthchail a thoirt a-steach do Pàrlamaid na h-Alba san t-Sultain 2023. Tha e ag amas air frèam a thoirt do dh’Alba san àm ri teachd a bheir taic do thuathanaich is chroitearan gus barrachd de na feumalachdan bìdh againn a choileanadh gu seasmhach, agus cuideachd a bhith a’ cur ri oidhirpean gus ar targaidean a thaobh atharrachadh na gnàth-shìde a choileanadh. Thèid na cumhachdan sa Bhile a chleachdadh gus prìomh bhuilean Lèirsinn na h-Alba airson Àiteachas, a chaidh fhoillseachadh san Lùnastal 2022, a thoirt air adhart: a’ dèanamh biadh de dh’àrd-chàileachd, lasachadh agus freagarrachd gnàth-shìde, ath-nuadhachadh nàdair agus leasachadh dùthchail nas fharsainge. Bidh co-dhealbhadh le com-pàirtichean dùthchail agus eileanach na bhunait ann a bhith a’ cruthachadh structaran taic agus lìbhrigeadh.

Bile na Croitearachd

Anns a’ Phrògram Riaghlaidh airson 2023-2024, thathar a’ gealltainn gun cruthaich Riaghaltas na h-Alba molaidhean airson ath-leasachadh lagh na croitearachd agus gun tèid co-chomhairle a chumail air seo. Chaidh Buidheann Bile na Croitearachd a-steidheachadh sa Chèitean 2022 agus chùm iad 14 coinneamhan ro dheireadh na Dùbhlachd 2023. Tha a’ Bhuidheann air a dèanamh suas de luchd-ùidh a’ gabhail a-steach Caidreachas Croitearachd na h-Alba, Coimisean na Croitearachd, Comann Lagh na h-Alba agus Aonadh Tuathanaich Nàiseanta na h-Alba. Tha e i a’ gabhail a-steach chroitearan à sgìrean eileanach cuideachd.

Bheir Bile na Croitearachd barrachd soilleireachd air an lagh gus cur ri gnìomhachd chroitearachd air feadh nan eilean agus nan sgìrean croitearachd eile. Bidh e cuideachd na dhòigh air an reachdas a th’ ann mar-thà a dhèanamh nas sìmplidhe, a’ toirt comas do Choimisean na Croitearachd a bhith a’ riaghladh agus a’ toirt taic do chroitearachd ann an dòigh nas èifeachdaiche agus nas sùbailte, agus mar sin a’ brosnachadh luchd-inntrigidh ùra gu croitearachd agus a’ neartachadh choimhearsnachdan croitearachd.

Gealltanas 2.14 Lìbhrig iomairt Cead-siubhail nan Eilean, a bhrosnaicheas an cothrom tadhal air barrachd eileanan air a bheil sluagh, a’ brosnachadh luchd-tadhail tro gach ràith agus le còmhdhail phoblach, agus mar sin a’ lìbhrigeadh chothroman eaconamach do choimhearsnachdan eileanach.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2022. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2022 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 2.15 Obraich còmhla ri gnìomhachas a’ bhìdh is na dighe gus an comas eaconamach aige a chleachdadh agus gus coimhead air mar a ghabhas cuid de na buannachdan aige a cho-roinn le coimhearsnachdan eileanach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha sinn a’ toirt seachad taic luach £5m ann an 2023/34 a dh’ionnsaigh obair na Ro-innleachd ùire airson Gnìomhachas na Bidhe is na Dighe. Chaidh an ro-innleachd a chur air bhog san Ògmhios 2023 agus tha i a’ cur air adhart amasan agus gnìomhan dhan roinn thairis air na bliadhnaichean ri thighinn gus gnìomhachasan bìdh is dighe air feadh na h-Alba a chuideachadh gus an comas eaconamach aca a thoirt gu buil.

Fhuair Biadh is Deoch na h-Alba £5m de mhaoineachadh gus gnìomhan a stiùireadh sa chiad bhliadhna de Ro-innleachd Gnìomhachas Bidhe is Deoch na h-Alba Sustaining Scotland Supplying the World”. Am measg nam prìomh thachartasan, bha tachartas taisbeanaidh aig Taigh na h-Alba, Lunnainn le riochdairean bho Bhuidhnean Bidhe Roinneil Arcaibh, Innse Gall agus Bhòd an làthair. A bharrachd air seo, chaidh taisbeanadh de thoraidhean eileanach Albannach (còrr is 40 brannd eileanach Albannach) a chur air dòigh aig tachartas comharrachaidh Latha Fhèill Anndrais a chaidh a chur air dòigh leis an Oifis Fhraingich aig Riaghaltas na h-Alba agus SDI aig Ambasaid Bhreatainn ann am Paris.

Tha sinn ag obair le com-pàirteachas Biadh is Deoch na h-Alba gus beachdachadh air roghainnean maoineachaidh airson na ro-innleachd ann an 2024/2025.

Gealltanas 2.16 Feuch ri cur ris an fharsaingeachd de bhuannachdan eaconamach, sòisealta agus àrainneachdail a bhios coimhearsnachdan eileanach a’ faighinn bho choilltearachd.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh Coilltearachd na h-Alba orra ag obair le raon de chom-pàirtichean gus na buannachdan a gheibhear bho choilltean nan eilean a mheudachadh a’ gabhail a-steach: glacadh carboin agus maothachadh atharrachadh gnàth-shìde; ag àrdachadh agus a’ dìon bith-iomadachd bheartach na h-Alba; a bhith a’ toirt fàs air eaconamaidh dhùthchail in-ghabhalach agus seasmhach; agus a’ cuideachadh muinntir na h-Alba le bhith a’ freagairt ri gnàth-shìde chaochlaideach agus gus an slàinte agus an sunnd adhartachadh.

Le tabhartas de £9,500 bho Choilltearachd na h-Alba agus barrachd taic-airgid bho Urras Coilltean na h-Alba, lean Urras Goireasan Shealtainn air adhart a’ fàs chraobhan òga, a’ freagairt air iarrtas a bha a’ sìor fhàs, gu sònraichte bho chroitearan ionadail. Thug Coilltearachd na h-Alba tabhartas luach còrr is £20,000 seachad cuideachd gus cha mhòr 30 cilemeatair de shlighean aig Caisteal Leòdhais a chumail suas. Tha an gàradh fo sheilbh na coimhearsnachd agus tha an t-àite a’ còrdadh an dà chuid ri luchd-turais agus muinntir an àite.

Tha Comann nan Coilltean Coimhearsnachd (CWA), le taic-airgid bho Riaghaltas na h-Alba agus Coilltearachd na h-Alba, air cothrom a thoirt do Phròiseact Coille Ratharsair gus fiodh a chaidh a bhuain gu h-ionadail a thoirt do choimhearsnachd an eilein air cosgais nas ìsle. Tha seo, air cuideachadh gus aghaidh a chur ri bochdainn connaidh, a’ cur ri riaghladh seasmhach air coilltean agus a’ toirt bhuannachdan corporra is inntinn do shaor-thoilich ionadail.

Air a mhaoineachadh le Coilltearachd na h-Alba, tha an CWA cuideachd air taic a thoirt do dh’Urras Dualchais Eilean Eige gus dòighean eadar-dhealaichte a rannsachadh gus teachd-a-steach a dhèanamh agus gus planadh airson na h-ath chuairt de bhuain agus ath-stocadh airson nan coilltean a th’ aca agus a tha iad a’ riaghladh. Is e an t-amas dèanamh cinnteach gu bheil coilltean a’ toirt buannachd dhan choimhearsnachd agus tha iad ag amas air solar connaidh fiodha fhaighinn gus taic a chumail ri siostaman teasachaidh losgadh-fiodha agus lùghdachadh air cleachdadh gual san eilean.

Tha Coilltearachd is Fearann Alba air cumail orra a’ stiùireadh Coilltean agus Fearann Nàiseanta Ministearan na h-Alba sna h-Eileanan. Tha an obair aca a’ cur ri taic do dh’eaconamaidhean ionadail (tro ghnìomhachd stiùireadh coille dìreach, tro chur-seachadan a-muigh agus turasachd fiadh-bheatha co-cheangailte riutha), a’ meudachadh bith-iomadachd ionadail agus a’ toirt chothroman do dhaoine a bhith a’ faighinn cothrom air agus a’ cleachdadh choilltean ionadail ann an eileanan.

Mar eisimpleir, tro aonta-màil coimeirsealta, tha Coilltearachd is Fearainn Alba a’ cumail taic ri obrachadh agus fàs Goireas Còmhdhail Fiodha Cidhe Fhisnis, a tha a’ toirt seachad fuasglaidhean loidistigeach gus cur ri cothroman margaidheachd fiodha agus ri gluasadan fiodha bho Mhuile gu grunn àiteachan giullachd air feadh na h-Alba agus na RA. Tha FLS cuideachd a’ cuideachadh le togail chrainn Shared Rural Networks air an fhearann a tha e a’ stiùireadh ann am Muile, a chuireas ri ceanglaichean 4G air feadh an eilein. Tha e cuideachd a’ cumail taic ri cleachdadh coimhearsnachd de na stòrasan aige san eilean. Tha a bhith a’ toirt còraichean iasgaich seachad air màl a’ toirt taic do thurasachd iasgaich san eilean cuideachd.

Tha FLS a’ leantainn air adhart a’ ruith Sgeama Gluasad Stòras Coimhearsnachd a’ toirt chothroman do choimhearsnachdan fearann a cheannach no fhaighinn air màl gus taic a chumail ri amasan ionadail, agus tha e ag obair le grunn choimhearsnachdan eileanach air a bhith a’ cruthachadh iarrtasan gluasad so-mhaoin.

Gealltanas 2.17 Dèan ath-sgrùdadh air an Fhrèam Planaidh Nàiseanta gus dèanamh cinnteach gu bheil sùbailteachd gu leòr ann airson feumalachdan nan eilean, a’ gabhail a-steach nan dòighean as fheàrr gus feumalachdan taigheadais a choileanadh.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2022. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2022 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 2.18 Dèan cinnteach gun tèid feart a thoirt air Plana Nàiseanta nan Eilean agus seallaidhean roinneil iomchaidh anns an Ath-sgrùdadh air an Fhrèam Planaidh Nàiseanta agus ann a bhith ag ullachadh Frèam Planaidh Nàiseanta 4.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2022. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2022 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 2.19 Beachdaich, rè obair ullachaidh air Plana Tasgaidh Bun-structair 2020, air a’ bhuaidh aig Plana Nàiseanta nan Eilean air feumalachdan bun-structair san àm ri teachd.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2021. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2021 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 2.20 Ag aithneachadh nan seirbheisean a bhios taighean-spadaidh eileanach a’ toirt seachad do na coimhearsnachdan anns a bheil iad, obraich le com-pàirtichean iomchaidh gus na seirbheisean seo a lìbhrigeadh gu seasmhach ann an dòigh a bhios ion-obrachail gu h-eaconamach.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2021. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2021 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 2.21 Dèan cinnteach gu bheil reachdas agus poileasaidh a thaobh cùram-chloinne a rèir feumalachdan nan eilean.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Leanaidh Riaghaltas na h-Alba air adhart a’ conaltradh le luchd-ùidh eileanach ann an cruthachadh poileasaidh agus reachdas Tràth-ionnsachadh agus Cùram-chloinne, a’ gabhail a-steach a bhith a’ dèanamh Measadh Buaidh air Coimhearsnachdan Eileanach far a bheil sin iomchaidh.

Tha Riaghaltas na h-Alba air cumail air ag obair ann an dlùth chom-pàirteachas le COSLA ann an lìbhrigeadh tràth-ionnsachadh agus cùram-chloinne agus gu sònraichte air a’ phrògram a tha ag amas air buannachdan an leudachaidh de 1,140 uair a thìde ann an tràth-ionnsachadh agus cùram-chloinne a thoirt gu buil. Ann a bhith ag obair le riaghaltas ionadail gus seirbheisean tràth-ionnsachadh agus cùram-chloinne de dh’àrd-chàileachd a lìbhrigeadh, bidh sinn a’ dèanamh cinnteach gu bheil feumalachdan choimhearsnachdan eileanach air an tuigsinn agus air an coileanadh.

Bho 2021, tha sinn air a bhith a’ toirt a-steach foirmle maoineachaidh mean air mhean a bhios a’ cumail sùil nas mionaidiche air feumalachdan ionadail dearbhte agus a’ toirt feart air sgìrean dùthchail agus air tomhasan bochdainn, a bharrachd air àireamhan na cloinne ion-roghnach ann an sgìre shònraichte. Ann an rèiteachadh 2024-2025 tha modh-obrach na foirmle sgaoilidh ga chleachdadh airson na bliadhna mu dheireadh den ùine buileachaidh trì-bliadhna aige.

Ann an 2023-24, thasgaich sinn timcheall air £1 billean ann an lìbhrigeadh tràth-ionnsachadh agus cùram-chloinne maoinichte agus ann an 2024-25 cumaidh sinn oirnn a’ tasgadh an aon ìre de mhaoineachadh ann an lìbhrigeadh a’ phrògraim.

Tha sinn cuideachd air gealltanas a bharrachd a dhèanamh airson 2024-25 gun toir sinn seachad £16 millean a bharrachd tron bhliadhna do dh’ùghdarrasan ionadail gus ar gealltanas sa Phrògram Riaghlaidh a lìbhrigeadh gus àrdachadh pàighidh gu £12 san uair a thoirt do luchd-obrach san roinn PVI a tha a’ lìbhrigeadh Tràth-ionnsachadh agus Cùram-chloinne maoinichte bhon Ghiblean 2024.

Gus taic a chumail ri lìbhrigeadh a’ phrògraim 1,140, thug Riaghaltas na h-Alba £476 millean de mhaoineachadh calpa do dh’ùghdarrasan ionadail gus suidheachaidhean sgoil-àraich a th’ ann mar-thà ùrachadh, a chur gu feum ùr agus a leudachadh, a bharrachd air còrr is 120 goireas ùr a bhith ann air feadh na h-Alba.

Bha seo a’ gabhail a-steach mu 9 millean a chaidh a thasgadh ann an Arcaibh, Sealtainn agus sna h-Eileanan Siar. Tha ùghdarrasan ionadail fa leth air a bhith cunntachail airson a bhith a’ co-dhùnadh ciamar a thèid am maoineachadh seo a chleachdadh, stèidhichte air feum ionadail, a tha air a dhearbhadh. Tha am prògram calpa a-nis 96% crìochnaichte le 854 pròiseact calpa air an lìbhrigeadh (ron Dùbhlachd 2023).

Tha sinn ag aithneachadh cho cudromach ’s a tha tràth-ionnsachadh is cùram-chloinne do chlann aois sgoile do phàrantan, gu sònraichte an fheadhainn a tha ann am bochdainn. Thairis air an ath bhliadhna cumaidh sinn oirnn a’ togail air obair nar coimhearsnachdan a ghabh ris a’ phrògram seo gu tràth, a’ gabhail a-steach Sealtainn. Nì sinn sgrùdadh air feumalachdan theaghlaichean le clann bho aois naoi mìosan gu deireadh na bun-sgoile airson a bhith a’ fiosrachadh siostaman ionadail de chùram-chloinne maoinichte do na teaghlaichean as motha a tha feumach air.

Bhon Lùnastal 2023, tha a h-uile pàiste a chuireas dàil air a bhith a’ tòiseachadh ann an Clas 1 sa bhun-sgoil air a bhith comasach air bliadhna a bharrachd de thràth-ionnsachadh is cùram-chloinne maoinichte fhaighinn. Leanaidh sinn oirnn a’ cumail sùil air an àireamh chloinne ann an suidheachaidhean tràth-ionnsachadh is cùram-chloinne a tha air dàil a chur air tòiseachadh ann an Clas 1 gus tuigse fhaighinn air eadar-dhealachaidhean sam bith eadar sgìrean ùghdarras ionadail. Nuair a thòisicheas an Cunntas-sluaigh ùr air Tràth-ionnsachadh is Cùram-chloinne, bidh cothrom ann barrachd mion-sgrùdadh dàta a dhèanamh air feartan chloinne a tha a’ cur dàil air tòiseachadh ann an Clas 1 leithid feumalachdan taic a bharrachd, cinneadh agus SIMD.

Gealltanas 2.22 Dèan cinnteach gu bheilear a’ beachdachadh air cothroman gus cor na Gàidhlig a leasachadh agus àireamh an luchd-labhairt agus luchd-cleachdaidh àrdachadh mar phàirt de leasachadh eaconamach seasmhach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn a’ rannsachadh agus a’ cruthachadh raon farsaing de chothroman a bhrosnaicheas agus a chumas taic ris a’ Ghàidhlig air feadh na h-Alba thairis air grunn roinnean. Tha buaidh eaconamach cudromach aig na gnìomhan sin uile, tro bhith a’ cruthachadh obair gu dìreach agus a’ tàladh luchd-tadhail agus aig an aon àm a’ cumail taic ri coimhearsnachdan, cleachdadh cànain sa choimhearsnachd agus maith na Gàidhlig.

Tha grunn bhuidhnean a tha an sàs ann an leasachadh eaconamach air planaichean Gàidhlig fhoillseachadh agus air co-obrachadh ann an cruinneachaidhean leithid Co-chruinneachadh na Gàidhealtachd is nan Eilean (CoHI) agus Cruinneachadh Adhartais nas luaithe.

Faic gealltanas 1.6 airson barrachd fiosrachaidh mu bhrosnachadh agus glèidheadh na Gàidhlig.

Leasachadh Sgilean na h-Alba (SDS)

Tha SDS ag obair gus dàrna webinar Gàidhlig a chruthachadh, a leantainn air an fhear a chaidh a chumail sa Ghearran 2023. Bha an webinar mu dheireadh ag amas air pàrantan agus luchd-cùraim, agus bidh an ath fhear a’ cuimseachadh air luchd-buaidh eile, leithid sgoilearan, tidsearan, tidsearan treòrachaidh agus fastaichean.

Rinneadh Measadh Buaidh Coimhearsnachd Eileanach air Plana Gàidhlig Leasachadh Sgilean na h-Alba airson 2022-2025 agus chaidh aontachadh.

Tha Leasachadh Sgilean Alba an dùil trèanadh Gàidhlig a sgaoileadh do a luchd-obrach tràth ann an 2024.

Ro-innleachd turasachd na Gàidhlig

Dh’obraich VisitScotland le com-pàirtichean a’ gabhail a-steach Bòrd na Gàidhlig, Àrainneachd Eachdraidheil Alba, Alba Chruthachail, Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean agus Comhairle nan Eilean Siar gus Ro-innleachd Turasachd na Gàidhlig airson Alba 2024-2029 a chruthachadh, a chaidh fhoillseachadh sa Ghearran 2024.

A bharrachd air a bhith a’ toirt taic dhan Ghàidhlig, cuiridh an ro-innleachd ri buannachdan eaconamach, àrainneachdail agus sòisealta ann an coimhearsnachdan eileanach. Tha an ùidh a tha a’ sìor fhàs anns a’ Ghàidhlig agus a cultar, an dà chuid bho luchd-tadhail eadar-nàiseanta agus às an dùthaich seo fhèin, a’ cruthachadh chothroman ùra do ghnìomhachasan turasachd is thachartasan air feadh na h-Alba gus a’ Ghàidhlig fhighe a-staigh dhan tairgse turasachd againn, a’ cruthachadh tursan gun samhail den t-seòrsa a tha luchd-tadhail ag iarraidh, a bheir fìor bhlasad de dh’Alba dhaibh, agus aig an aon àm a tha a’ cumail taic ri obraichean do luchd-labhairt na Gàidhlig agus a’ neartachadh choimhearsnachdan Gàidhlig.

Tha prìomhachasan a’ gabhail a-steach a bhith a’ cur ri mothachadh luchd-tadhail air a’ Ghàidhlig, a’ cur ri cothrom air goireasan Gàidhlig airson gnìomhachas na turasachd, agus a’ toirt taic do ghnìomhachasan gus a’ Ghàidhlig a thoirt a-steach do na seirbheisean/bathar aca.

Gealltanas 2.23 Thoir taic do bhoireannaich ann an àiteachas ann an eileanan na h-Alba gus soirbheachadh, a’ gabhail a-steach a bhith a’ brosnachadh com-pàirt ann am Prògram Leasachaidh Boireannaich ann an Àiteachas.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Brosnaichidh sinn lìbhrigeadh chùrsaichean Prògram Leasachaidh Boireannaich ann an Àiteachas a tha gu sònraichte do na h-Eileanan rè 2023.
• Bheir sinn seachad taic chuimsichte do Mhaoineachadh Trèanaidh Practaigeach gus an gabh cùrsaichean trèanaidh a chumail ann an eileanan.
• Bheir sinn seachad cosgaisean siubhal is bith-beò a bharrachd do bhoireannaich eileanach airson a dhol gu cùrsaichean air Tìr Mòr.
• Cumaidh sinn oirnn a’ brosnachadh trèanadh air-loidhne agus aghaidh ri aghaidh do bhoireannaich ann an eileanan na h-Alba.
• Brosnaichidh sinn buidhnean Boireannaich ann an Àiteachas gus lìonrachadh a chur air adhart sna h-eileanan.

Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn taic àrdachadh suas ri £600,000 sa bhliadhna thar beatha na Pàrlamaid seo gus fuasglaidhean practaigeach a lìbhrigeadh gus piseach a thoirt air beatha boireannaich a tha a’ fuireach agus ag obair ann an àiteachas, a’ gabhail a-steach leigeil le boireannaich gnìomhachasan nas seasmhaiche a thogail. Tha an taic seo ri fhaighinn dhan a h-uile boireannach a tha a’ fuireach agus ag obair ann an eileanan na h-Alba.

Ann an 2023, chaidh maoineachadh a thoirt seachad airson a’ chùrsa leasachaidh pearsanta Be Your Best Self (BYBS) mu dheireadh. Tha an cùrsa air-loidhne seo so-ruigsinneach agus bha com-pàirtichean ann a tha stèidhichte ann an eileanan na h-Alba. A bharrachd air seo, lìbhrig Prògram Leasachaidh Boireannaich ann an Àiteachas barrachd trèanaidh phractaigeach tron Mhaoin Trèanaidh Practaigeach - air a rianachd le Lantra, a’ gabhail a-steach a bhith a’ toirt taic do bhoireannaich bho choimhearsnachdan eileanach. Bha e comasach dhuinn taic a bharrachd a thabhann do na boireannaich seo gus cosgaisean siubhail is àite-fuirich a phàigheadh do bhoireannaich a dh’fheumadh siubhal far nan eileanan gus an cùrsa trèanaidh a fhrithealadh.

Ann an 2024, cuiridh sinn air bhog prògram Sgilean Gnìomhachais ùr, anns a bheil dà chùrsa: “Knowing your Finances” (cùrsa aig ìre inntrigidh) agus “Knowing your Business”. Chaidh am prògram seo a dhealbh gus na sgilean a thoirt do bhoireannaich a tha an sàs ann an àiteachas gus an cuid eòlas agus misneachd àrdachadh a thaobh gnìomhachas, prothaid, planadh gnìomhachais èifeachdach, atharrachadh na gnàth-shìde, iomadachadh agus a bhith a’ cur ri coileanadh gnìomhachais san fharsaingeachd. Leis gum bi seo air a lìbhrigeadh air-loidhne, bidh cothrom aig a h-uile boireannach stèidhichte sna h-eileanan air.

Ann an 2023, thug sinn seachad maoineachadh bhon taobh a-muigh de £8,500 gus taic a thoirt dhan bhuidhinn ballrachd Boireannaich ann an Àiteachas Alba (WiAS) gus tachartasan lìonraidh a chur an comas agus gus leigeil le boireannaich bho air feadh na h-Alba, a’ gabhail a-steach nan eileanan, gus ceanglaichean ùra a dhèanamh. Bidh a’ bhuidheann WiAS a’ cumail tachartasan lìonraidh fosgailte tràth ann an 2024 ann an Arainn agus san Eilean Sgitheanach, le tachartasan eile san amharc nas fhaide air adhart sa bhliadhna.

Gealltanas 2.24 Obraich le ùghdarrasan ionadail buntainneach gus planaichean gnìomh ullachadh airson roinn a’ bhìdh is na dighe gus taic a chumail ri fàs na roinne sin ann an eileanan, a’ gabhail a-steach fòcas air roinn ro-chudromach an Uisge-beatha.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn a’ conaltradh le stiùirichean roinne air feadh Riaghaltas na h-Alba agus leis an luchd-ùidh aca sa ghnìomhachas air a’ Phlana Gnìomh air Obrachadh le Gnothachas gus gnìomhan a chomharrachadh a ghabhadh a dhèanamh gus cuideachadh le bhith a’ lùghdachadh na buaidh aig gainnead luchd-obrach air gnìomhachasan agus gus ath-bheothachadh eaconamach a bhrosnachadh. Cumaidh sinn oirnn a’ biathadh an fhiosrachaidh seo a-steach dhan leasachadh leantainneach air a’ phrògram Trusadh is Glèidheadh Tàlant.

Faic gealltanasan 1.2 agus 2.2 airson barrachd fiosrachaidh mu phlanadh sgilean, Seirbheis Tarraing Tàlant agus Imrich airson Alba, agus glèidheadh ceumnaichean.

Buidhnean Bìdh Ionadail

Tha na Buidhnean Bìdh Roinneil air grunn iomairtean a lìbhrigeadh gus fàs gnìomhachasan fa leth ann an eileanan a thoirt air adhart agus tha seo uile air cur ri fàs luach roinn bìdh is dighe na h-Alba san fharsaingeachd.

Am measg nam prìomh thachartasan tha tachartas taisbeanaidh aig Taigh na h-Alba, Lunnainn le riochdairean bho Bhuidhnean Bìdh Roinneil Arcaibh, Innse Gall, Bhòd is Arainn an làthair. A bharrachd air seo, chaidh taisbeanadh de thoraidhean eileanach Albannach (còrr is 40 brannd eileanach Albannach) a chur air dòigh aig tachartas comharrachaidh Latha Fhèill Anndrais a chaidh a chur air dòigh leis an Oifis Fhraingich aig Riaghaltas na h-Alba agus SDI aig Ambasaid Bhreatainn ann am Paris. Thug e cothrom do luchd-ceannaich, luchd-mhalairt, luchd-sgaoilidh, luchd-naidheachd a’ ghnìomhachais, agus còcairean dàimhean a thogail agus bathar ùr a thaisbeanadh bho air feadh na h-Alba.

Bha riochdairean bho Bhuidhnean Bìdh Roinneil Arcaibh, Arainn agus Bhòid an làthair air turas ionnsachaidh anns a’ Chòrn a chuidich le bhith a’ co-roinn eòlas agus deagh chleachdadh.

Gealltanas 2.25 Obraich le ùghdarrasan ionadail buntainneach gus am brosnachadh gus barantas Biadh airson Beatha fhaighinn gus cuideachadh le bhith a’ brosnachadh solar ionadail anns an roinn phoblaich.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha sinn a’ cumail oirnn a’ toirt taic do lìbhrigeadh Prògram Biadh airson Beatha le fòcas air biadh-sgoile agus tha Comann na h-Ùir ag amas air ùghdarrasan ionadail na h-Alba uile a bhrosnachadh gus cur a-steach airson barantas tron sgeama. Thathar a’ dèanamh seo tro phròiseas foghlaim, agus togail dhàimhean, agus tha 17 comhairlean ann aig a bheil creideas FFL a-nis, a’ gabhail a-steach Arcaibh is Sealtainn a fhuair creideas ìre umha ann an 2020/21 agus 2021/22. Tha ar taic am-bliadhna a’ gabhail a-steach maoineachadh airson Pìleat Leudachadh san Roinn Phoblaich ann an Glaschu gus biadh ùr, ionadail agus seasmhach a thoirt gu suidheachaidhean ùra san roinn phoblaich air feadh a’ bhaile, leis an amas ionnsachadh bho sin agus am prògram a leudachadh ann an sgìrean eile de dh’Alba.

Tha sinn a’ cumail oirnn a’ toirt taic do lìbhrigeadh a’ Phrògraim Biadh airson Beatha (FFL) a tha gu sònraichte ag amas air biadh sgoile, le barantachadh aig 17 Comhairlean Albannach aig an àm seo. Tha seo a’ gabhail a-steach Arcaibh is Sealtainn. Tha duaisean FFL umha aig an dà chuid.

Ann an suidheachadh far a bheil buidseatan ùghdarrasan ionadail a’ sìor thighinn fo chuideam, tha Comann na h-Ùir a’ leantainn orra ag obair le comhairlean aig nach eil barantas Biadh airson Beatha fhaighinn gus tagradh a dhèanamh gus seo fhaighinn, agus leis an fheadhainn aig a bheil an inbhe seo mar-thà gus an cuideachadh le bhith cumail suas agus/no ag ùrachadh an teisteanachaidh aca.